Қатъийлик деганда эса - шахснинг жиноий фаолиятини вақтинча тўхтатганлиги эмас, балки охирига етказиш учун тўла имкониятлар борлигини англаган ҳолда жиноий фаолиятини давом эттиришдан бутунлай воз кечганлигини англатади.
Жиноят содир этишдан ихтиёрий қайтишда қуйидаги шартлар мавжуд бўлиши талаб қилинади:
шахсда жиноятни охирига етказиш имкони борлигини англаганлиги;
жиноий оқибат келиб чиқишини билган ҳолда, унинг олди олинганлиги.
Тамом бўлган суиқасд ҳамда тамом бўлмаган суиқасднинг фарқини ёритинг.
Тамом бўлган суиқасд деб - жиноий мақсадга эришиш учун айбдор ўзига боғлиқ бўлган барча ҳаракатларни амалга оширади, аммо унинг ўзига боғлиқ бўлмаган сабабларга кўра, жиноят охирига етказилмаслиги тушунилади. Яъни шахс жиноий мақсадга эришиши учун қилиши шарт ва лозим деб ўйлаган барча ҳаракатларини тўлиқ бажариши тушунилади. Масалан: шахс қасддан одам ўлдириш учун бировга заҳар беради, лекин шахсга тез тиббий ёрдам кўрсатилганлиги туфайли у тирик қолади.
Тамом бўлмаган суиқасд деб - шахс жиноий мақсадга эришиши учун қилиши шарт деб ўйлаган барча ҳаракатларини ўзига боғлиқ бўлмаган ҳолатларга кўра, тўлиқ бажара олмаслигига айтилади. Масалан: шахс ўғрилик қилиши учун бажариши лозим бўлган ҳаракатларни мулкнинг эгаси келиб қолганлиги туфайли, тўлиқ бажара олмаслиги.
Жиноят қонунининг вақт бўйича амал қилишини ёритинг. Жиноят қонунининг вақт бўйича амал қилиши деб –
Жиноят қонуни нормаларининг аниқ (йил, ой, кун) муддатларда амалда бўлишига айтилади.
Ушбу ҳолатда қуйидагиларни тартибга солиши назарда тутилади:
биринчидан, содир қилинган ижтимоий хавфли қилмишнинг жиноийлиги ва жазога сазоворлиги шу қилмиш содир этилган вақтда амалда бўлган қонун билан белгиланади.(Масалан: ЖК 278-модда. Компьютер саботажи жинояти. Яъни ўзганинг компьютер ускунасини ёки хизматда фойдалани- ладиган компьютер ускунасини қасддан ишдан чиқариш, худди шунингдек компьютер тизимини бузиш (компьютер саботажи) жинояти деб таъриф берилган. Ушбу жиноят тури амалдаги жиноят кодексига 2007 йил 25 декабрдаги ЎРҚ-137-сонли Қонуни билан киритилган. Агарда шахс томонидан модда диспозициясида кўрсатилган ҳаракатлар 2007 йил 25 декабрга қадар содир этилган бўлса, унинг ҳакаракатлари жиноят сифатида
эътироф этилмайди. Сабаби шахс ушбу ҳаракатларни содир этган вақда амалда бўлган Жиноят кодексида компьютер саботажи жинояти мавжуд бўлмаган). Демак ушбу қоида талабларидан келиб чиқилса содир этилган қилмишнинг жиноят эканлиги ва жазога сазоворлиги ўша қилмиш содир этилган вақтда амалда бўлган жиноят қонунида мавжудлигини билан белгиланилади.
иккинчидан, Жиноят содир қилинган вақт деб – содир қилинган ижтимоий хавфли қилмишнинг тамом бўлган жиноят сифатида эътироф этилиш пайтига айтилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |