Ájiniyaz atíndaǵÍ NÓkis mámleketlik pedagogikalíq institutí

Nerv sistemasi kesellikleri ham olardin aldin alıw.Arqa miy ham omn nervlerinin ziyanlaniwi. Gripp ham basqa ayirim juq- pali virusli keselliklerdin asqiniwi tasirinde nervier ham nerv tiiyinleri ziyanla- niwi mumkin. Seziwshi nerv talshiqlarinin ziyanlaniwi nevralgiya dclincdi. Bunda kesellengen nerv talshigi aymaginda kushli awiriw payda boladi. Maselen, ushlik nerv ayazlaganda bet, koz ham tisler awiradi. Harcketlendiriwshi nerv- lerdin ayazlawi nevritke alip keledi. Nevrit kesclligi bet bulshiq etleri harcketsiz, lan bolip qaliwi aqibetinde bettin bir tarepi ham awizdin shekesi tartilip qaladi.

Bazi da omirtqa baganasi bel ham segiz koz boliminen shigatugin nervlerdin qisilip qaliwinan radikulit dep atalatugin kcsellik, ayazlaw yaki awir juk kotcriw natiyjesinde kelip shigadi.

Arqa miydin hareketlendiriwshi neyronlarin viruslar ziyanlawman polimielil (balalar lani)kelip shigadi. Bui kesellikte bulshiq etler qisqanw qasiyetinin paseyiwi yaki uliwma jogaliwi mumkin. Bunin natiyjesinde kesellengen adam nerv basqaratugm organ az hareketleniw yaki hareketlenbey(lan) bolip, salbirap qaliwi mumkin.

Bas miy kesellikleri. Gipertoniya (qan basiminin koteriliwi) ham ateroskleroz (qan tamiri kanalmin tarayip qaliwi) keselliklerinde miyde qan aylannvi buziliwi yaki kapilyar qan tamirlannin jarilip miyge qan quyiliwi mumkin. Aqibetinde niiyge keletugin kislorod ham aziqliq zatlar azayip, miydin jumisi buziladi. Qol ham ayaqti hareketlendiretugin oraylar jaraqatlanganda organlar hareketlenbesten, qatip qaladi.

Bazi da miy shayqahwi, qatti qorqnv, qan ketiwi yaki kushli awiriw tasirinde adam esinen taniwi mumkin. Bunday jagdayda adamnin basi aylanadi, koz aldi qarangilasadi, reni agarip,suwiq ter shigadi, jurek uriwi ham dem aliwi astelesedi. Esinen tangan adamnin basin tomen qoyip, arqasi menen jatqiziladi. Omn kewli

aynisa, jambasina yaki qarni menen jatqiziladi, jagasi sheshilip, betine suw sebiledi ham nashatir spirti yaki uksus iyiskeletiledi. Nareste tuwilip atirganda tuwiliw jolinda bas Sliyeginin qisiliwi da bas miydi jaraqatlawi mumkin.

Narestenin ana qarmnda rawajlaniw dawirinde ananin juqpali kesellikler menen awinwi da nerv sistemasmin buziliwina alip keliwi mumkin. Maselen, bas suyegi ham bas miy yarimsharlarinm rawajlanbay qaliwi (mikrosefaliya) sonday kesellik bolip esaplanadi. Nerv sistemasi jumisiniri buziliwinda ximiyaliq zatlar, haywanlar zahari, zamariq, spirtli ishimlikler ham narkotik zatlar menen zaharleniw de sebep boliwi miimkin.

Alkogol ham narkotik zatlar nerv klctkalarina ansat kirip alnv qasiyetine iye. Bui zatlar uzaq waqit qabillansa tez nabit boladi. Bunin natiyjesinde nerv sistemasi boylap nerv impulslerinin jetkerip bcriwi buziladi, miyge keletugin informaciyanm saylaniwi ham qayta islewi buziladi.

Scziwshi ham hareketlendiriwshi neyronlar ortasindagi baylanistin buziliwi, adamnin sirtqi ortaliq tasirine reakciyasin paseytedi.