Ájiniyaz atindaǵi Nókis mámleketlik

Aǵash ustashılıǵı qashawları. Aǵash materiallardan hár túrli buyımlar soǵıwda olardıń bólimleri kóbinese «tırnaq» shıǵarıw jolı menen biriktirilip, bunda oyıw-tesiw jumısları orınlanadı. Bul maqsette hár qıylı aǵash ustashılıǵı qashawlarınan paydalanıladı.
Aǵash ustashılıǵı qashawları wazıypasına qaray jonıwshı hám oyıwshı qashawlarǵa bólinedi (5-súwret).
Jonıwshı qashawlar járdeminde taxtaylardıń shetlerine faska shıǵarıladı, tırnaqlar tegislenedi, tesik, uyalar jonılıp keńeyttiriledi. Sonıń menen birge, jumsaq hám juqa taxtaylar oyılıp tesiledi. Qalıń hám qattı aǵashlardı oyıw-tesiw jumısları oyıwshı qashawlar járdeminde orınlanadı.
Jonıwshı qashawlar juqa, oyıwshı qashawlar qalıń boladı. Buǵan qaramastan, olardıń eni hár qıylı ólshemde islenedi (6-súwret). Jonıwshı qashawlardıń eni 4 mm den 40 mm ge shekem, oyıwshı qashawlardıń eni 6 mm den 20 mm ge shekem boladı.

5-súwret. Qashawlar: a) oyıwshı qashaw; á) jonıwshı (kesiwshi) qashaw.

Oyıw-tesiw jumıslarında qulaq, uya hám tesiklerdiń keńligi ne qaray oǵan sáykes qashawlar tańlanadı. Tesiktiń eninen úlken qashawdı paydalanıwǵa ruqsat etilmeydi. Kishi ólshemdegi qashawlar menen bolsa úlken tesik hám uyalardı ashıwǵa boladı.

Aǵash taxtaylardı jonıw, oyıw-tesiwde nawa formasındaǵı qashawlar paydalanıladı. Olardıń járdeminde cilindrli tesik hám uyalardı oyıw, betlerde nawa ashıw jumısları islenedi.
Qashawlar bir tárepleme ótkirlenedi. Jonıwshı qashawlardıń ótkirlik (egewlew) múyeshi 18-25°, oyıwshı qashawlardıń ótkirlik múyeshi 25-35° átirapında boladı.

6-súwret. Nawa qashawdıń túrleri.
Qashawlardıń sabı zeren, qara qayın, qayraǵash, ǵoza sıyaqlı bekkem aǵashlardan islenip, sabınıń qashawǵa biriktirilgen jerine metall saqıyna kiydiriledi. Saqıynalar qashawǵa balǵa menen urılǵanda sabın jarılıp ketiwden saqlaydı. Qashawlar aǵash toqpaq penen urıladı. Qashawdıń sapları plastmassadan da soǵıladı.


Aǵashqa qolda islew beriw ásbapların jumısqa tayarlaw jáne jumıs ornın shólkemlestiriw.
Aǵash ustashılıǵı jumısların islewde paydalanılatuǵın arnawlı verstaklar hár túrli bolıp, olar islew berilip atırǵan aǵash materialların kerekli jaǵdayda bekkem tutıp turıw ushın xızmet etedi.
Mektep ustaxanasındaǵı ustashılıq verstagınıń tiykarǵı bólimi onıń ayaqlarına ornatılǵan hám kerekli biyiklikte bekkemlenetuǵın jumıs stolınan ibarat. Bul stolda tiyisli shamadaǵı aǵash materiallarına islew beriw, kerekli jaǵdayda bekkem ornatıw ushın tesikler ashıladı. Stoldıń shuqırlastırılǵan bóliminen paydalanılatuǵın ásbaplar hám materiallardı qoyıw ushın paydalanıladı. Ustashılıq verstagınıń tiskisinde vintli mexanizmnen paydalanıladı. Iskenje islew beriletuǵın detaldı kerekli jaǵ-dayda bekkem ornatıw jáne bosatıp alıw ushın paydalanıladı. Aǵash ustashılıǵı verstagı stolınıń biyikliǵı onda jumıs islep atırǵan adamnıń boyına sáykes keliwi kerek (7-súwret).
Verstagta islew berilip atırǵan materialdı durıs ornatıw hám bekkemlew qaǵıydaların saqlamaǵan jaǵdayda orınlanatuǵın jumıslar jaqsı sapalı bolmaydı hám jumıs islewshi jáne onıń átirapındaǵı adamlar ushın qáwipli sanaladı. Soniń menen birge paydalanılıp atırǵan ásbaplarǵa da artıqsha zıyan jetedi.

7-súwret. Ustashılıq verstagı: 1 – tiykar, 2 – qısqısh, 3 – jumıs stolı, 4 – járdemshi uyalar, 5 – islew beriw jeri, 6 – járdemshi tirgekler, 7 – iskenje.
Verstagta paydalanıwda onıń iskenjelerin júdá qattı qısıwǵa bolmaydı. Verstag stolın kesiw, shabıw, pıshqılaw, balta menen artıqha soqqı beriw hám basqa zıyanlı tásirlerden saqlaw kerek. Versta stolınıń ústinde ásbaplardı olardan paydalanıwǵa qolaylı etip jaylastırıw kerek.