Ájiniyaz atindaǵi nókis mámleketlik pedagogika instituti

Menejment pániniń mazmunı hám quramı.

Menejment stuldıń mazmunın ekonomikanı basqarıwdıń, basqarıw sistemaları jáne onı dúziwdiń shólkemlestirilgen formaları, xojalıq mexanizmi hám basqarıw usılları, basqarıw texnika hám texnologiyasınıń teoriyalıq hám metodologik tiykarların úyreniw quraydı. Menejment basqarıw iskerliginiń ulıwma nizamlıqları hám principlerı, basqarıw sistemasına tásir usılların qáliplestiredi, basqarıw apparatınıń anıq jaǵdaylar daǵı háreketleri hám ózin tutıw qalların ulıwmalastıradı. Ekonomikanı basqarıwdıń teoriyalıq hám ámeliy táreplerin úyrenedi. Basqarıw teoriyası basqarıw iskerliginiń qırların pútkil bir kompleks kórinisinde, teoriyalıq analiz hám logikalıq usıl tiykarında basqarıwdıń tiykarǵı nizamlıqları hám usılların ajıratıp úyrenedi.

Menejmenttiń ámeliy tárepleri tómendegi anıq wazıypalardı sheshiwge: ekonomikanı bazar munasábetlerine ótiwine, payda alıwǵa, islep shıǵarıw natiyjeliligin asırıw, xalıq social ximoyasini kúsheytiwge, kisiler ruwxıy dárejelerin ósiriw hám basqalarǵa qaratılǵan bolıp tabıladı.
Menejmenttiń bul ámeliy bólegi basqarıw principlerıni ózin emes, bálki olardı basqarıw ámeliyatında qóllaw qábileti, yaǵnıy olardan anıq kórinislerinen anıq jaǵdayda, paydalana alıw qábiletin úyrenedi. Onıń basqarıw teoriyasınan ayırmashılıǵı ol ekonomikanı basqarıw ámeliyatında nizamlıqlar, principlerı hám usıllarınan paydalanıw úlgilerin óndiriste bolıp tabıladı.
Menejmenttiń tiykarǵı waziypası jámiyet rawajlanıwınıń ob'yektiv nızamları talapların esapqa alǵan halda hám ekonomikanı basqarıw ámeliyatın ulıwmalastırıw tiykarında ekonomikanı nátiyjeli basqarıw ushın zárúr bir maqsetke jóneltirilgen háreketler principlerıni islep shıǵıwdan ibarat.

Menejment ob’ekti va sub’ekti
Makrodarajada Mámleket (respublika ):- nızam shıǵarıwshı hákimiyat (Joqarı jıynalıs ) - atqarıw etiwshi hákimiyat (O'zR ministrlerMekemesi) -sud hákimiyati wálayat :
• KKR Jokargi keńesi, wálayat deputatları
• KKR Ministrler soveti, wálayatlar hákimiyatlari
• KKR Joqarı sudı, wálayatlar sudi Rayon (qala):
• rayon (qala) xalıq deputatları
• rayon (qala) lar hákimiyatlari
• rayon (qala) sudi Megodarajada Konqern (kóp tarmaqlı korporaqiya):
•Komitetler hám olardıń baslıqları Sektor (tarmaq ):
•vazirliklar hám ministrler Mikrodarajada Kárxana (firma ), korporaqiya: * Jámáát keńesi hám baslıqlar, prezident Xızmetkerler:
• Kárxana (firma ) basshıları, buwın basshıları Islep shıǵarıw :
* Kárxana (firma ) basshıları, buwın basshıları Nátiyjelililik:
* Kárxana (firma ) basshıları, buwın basshıları Óz-ózin basqarıw :
* Puqaralar jıyını, baslıq (aqsaqal ) lar. AQSHda házirgi zaman basqarıwdı ásir basında payda bolǵan dep esaplasadı hám Teylor atı menen bólesedi.
Teylor «boshqaruv anıq nızam hám qaǵıydalarǵa tayanadigan haqıyqıy ilm» degen edi. 30 -jıllarda bolsa «inson faktorı», «odamlar ortasındaǵı munasábetlar», «industrial soqiologiya», «guruh bolıp máseleni sheshiw», «muvozanatni támiyinlep basqarıw», keyinirek «inson munasábetleri doktrinasi» júzege keldi. Basqarıw ilmining amerikalıq wákilleri házirgi dáwirdi «ilmiy menejment» dáwiri dep tariyplaydilar. Sonday etip, menejment bul — basqarıw yaǵnıy resursların, adamlardı basqarıw jáne onıń tiykarǵı maqseti — alınatuǵın paydanı kóbeytiw. Barlıq social mashqalalardi, ekonomikanı rawajlandırıw jolındaǵı hámme qıyınshılıqlardı eger olarǵa isbilermenlik ruwxında yondashilsa, «yaratuvchilik menejmenti» arqalı ańsat sheshiw múmkin. Ilimiy terminshunoslikda menejment degende sonday sociallıq-ekonomikalıq process túsinilediki, onıń nátiyjesinde óz aldına qoyılǵan maqsetlerge firma resurslarına basshılıq qılıw arqalı eriwiladi. Sonı atap ótiw kerek, «menejment» mánisi «boshqaruv» atamasına qaraǵanda talay tar. Mısalı : mashina, dáske texnologiyalıq 8 liniyalarini basqarıwı múmkin, bul bolsa injener hám texnologlarning wazıypasına kiredi. Menejment bolsa áyne firmanıń sociallıq-ekonomikalıq processlerdi basqarıwdı ańlatadı.