Ájiniyaz atindaǵÍ NÓkis mámleketlik pedagogikalíq institutí Sırtqı tálim bólimi Mektepke shekemgi bilimlendiriw baǵdarı

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASI JOQARÍ HÁM ORTA ARNAWLÍ BILIMLENDIRIW MINISTIRLIGI
ÁJINIYAZ ATINDAǴÍ NÓKIS MÁMLEKETLIK PEDAGOGIKALÍQ INSTITUTÍ

Sırtqı tálim bólimi
Mektepke shekemgi bilimlendiriw baǵdarı
“Matematikalıq túsiniklerdi qáliplestiriw teoriyası hám texnologiyasi”
páninen
KURS JUMÍSÍ
Tema: Mektepke shekemgi ta’lim konsepsiyasi mazmuni ha’m ma’nisi

Orınladı: Kalenova Manzura
Qabılladı: Xurliman Shamuratova

Nókis 2023

Tema: Mektepke shekemgi ta’lim konsepsiyasi mazmuni ha’m ma’nisi

Joba:
I BAP
1.1. Mektepke shekemgigi tálim konsepsiyasi mazmuni ha’m ma’nisi
1.2. Mektepke shekem tálimde zamanagóy jantasıwda shet el tájriybeleri
II BAP
2.1. Mektepke shekemgi tálim processinde balaǵa tálim-tárbiya beriwde shaxsqa jóneltirigen tálim
2.2. Balanıń rawajlanıwı jáne onıń mektepke tayarlıq kórsetkishleri

JUWMAQLAW

PAYDALANILG’AN A’DEBIYATLAR

KIRISIW

1. 
   Mektepke shekemgi tálim konsepsiyasi mazmuni ha’m ma’nisi
   

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2016-jıl 29-dekabrdegi “2017-2021-jıllarda Mektepke shekemgi bilimlendiriw sistemasın jáne de jetilistiriw ilajları tuwrısında”g’i PQ-2707-sanlı sheshimi atqarılıwın támiyinlewde balalardı mektep bilimlandiriwne tayarlaw dárejesin tu’pten jaqsılaw, tálim-tárbiya procesine zamanagóy tálim programmaların qollanıw, maman pedagog kadrlar menen támiyinlew, balalardı hár tárepleme intellektuallıq, aqiliy, estetik hám fizikalıq rawajlandırıw ushın shárt-shárayatlar jaratıw, bilimlendiriw mekemeleriniń materiallıq-texnikalıq bazasın bekkemlew jumısların izbe-iz dawam ettiriw maqset etip alındı.
Mektepke shekemgi tálim sistemasın jáne de jetilistiriw boyınsha 2017-2021 jıllarǵa mólsherlengen programmasında belgilengen wazıypalardı ámelge asırıw ilajları jobası islep shıǵıldı. Bilimlendiriw sistemasınıń házirgi kúndegi rawajlanıw basqıshında onıń birinshi buwını esaplanǵan mektepke shekemgi bilimlendiriwde jedel ózgerisler júz berip atır hám olar tómendegilerde kórinetuǵın bolıp atır: Mektepke shekemgi bilimlendiriw mekemeleri iskerliginiń huquqiy-normativ ta’repten rawajlanbaqda; Mektepke shekemgi bilimlendiriw mekemeleri finanslıq-xojalıq iskerliginiń jańa túrlerine ótpekte; mámleketlik emes Mektepke shekemgi bilimlendiriw mekemeleri tarmaǵı ken’eymekte; bilimlendiriwdiń aldıńǵı texnologiyaları engizilip atır; xızmetkerler bilimlerdi jetilistiriw sisteması rawajlanbaqta; qısqa múddetli gruppalar tiykarında mektepke shekemgi bilimlendiriw mekemeleriniń alternativ formaları engizilip atır.
Mektepke shekemgi bilimlendiriwdiń usı Konsepsiyası onıń 2017-jılǵa shekem bolǵan wazıypaları, strategiyası, maqset hám principlerıni anıqlap beredi. Konsepsiyanıń huquqiy tiykarın tómendegi normativ-huquqiy hújjetler quraydı: Ózbekstan Respublikası Konstitusiyası, “Bilimlendiriw sistemasi tuwrısında”g’i Nızam, “Kadrlar tayarlaw Milliy dasturi” hám bilimlendiriw tarawındaǵı basqa huqıqıy-normativ hújjetler. Mektepke shekemgi bilimlendiriw úzliksiz tálimniń baslanǵısh buwını esaplanadı. Ol bala shaxsın saw hám jetik, mektepte oqıwǵa qızıǵıwshılıqtı qáliplestiriw maqsetin gózlegen halda, altı-jeti jasqa shekem shańaraqta hám de mámleket hám mámleketlik emes Mektepke shekemgi bilimlendiriw sho’lkemlerinde alıp barıladı. Mektepke shekemgi bilimlendiriwdiń maqset hám wazıypaların qollanıw jámiyetlik hám qáwender shólkemleri, máhelle, xalıq aralıq fondlar aktiv qatnas etediler.
Mektepke shekemgi bilimlendiriw-balanıń individual hám jas qásiyetlerin inabatqa alǵan halda onıń fizikalıq hám psixik rawajlanıwın támiyinleytuǵın, onı úzliksiz bilimlendiriwdiń keyingi basqıshı - mektepke barıwına jay jaratıwshı, hár tárepleme maqsetli jóneltirilgen tálim hám tárbiya procesi bolıp tabıladı.
Mektepke shekemgi bilimlendiriw óziniń forma hám usıllarınan qaramastan tómendegi wazıypalardı orınlawı kerek:
- balalardıń fizikalıq hám psixik densawligin bekkemlew;
- balalardı milliy, ulıwma insanıylıq, áyyemgi hám materiallıq qádiriyatlarǵa qosıw;
- balanıń intellektual, intellektuallıq potencialın rawajlandırıw;
- milliy dástúrler hám úrp-ádetler tiykarında joqarı aqiliy hám ruwxıy sapalardı qáliplestiriw;
- balalardı sistemalı hám maqsetli túrde mektepte tálim alıwǵa tayarlaw, olardıń individual qásiyetleri hám qabiletlerin rawajlandırıw.
Joqarıda aytilg’anlar soǵan gúwalıq berediki, Ózbekstan Respublikasındaǵı Mektepke shekemgi bilimlendiriw sisteması balanıń individual qásiyetlerin inabatqa alǵan halda, mámleket hám jámiyet talaplarına qaray hár tárepleme rawajlandiriwin támiyinlewi kerek.
Mektepke shekemgi jastıń ózgesheligi sonnan ibarat, bul dáwirde áyne ulıwma rawajlanıw támiyinlenedi, nátiyjede keleshekte hár qanday social bilim, ilmiy tájriybe, kónlikpe hám iskerliginiń túrli kórinislerin iyelew ushın tiykar jaratıladı. Bilimlendiriw processi bala shaxsına jóneltirilgenliginen kelip shıǵıp, Mektepke shekemgi jasdaǵı balalardıń tálim-tárbiyası shaxstıń rawajlanıwda dóretiwshilik hám adamgershilik principlerıne tiykarlanǵan halda tálim-tárbiyanıń usıl hám usılları sistemasınan shólkemlesken sheriklik pedagogikası principlerıge súyene otirip ámelge asırılıwı kerek. Pedagogikalıq sherikliktiń tiykarǵı jaǵdayları-bilimlendiriwge tárbiyashi hám balanıń óz-ara dóretiwshilik sherikligi retinde munasábet; májbúrlemesden oqıtıw; qıyın maqset ideyası (balanıń aldına quramalı maqset qoyıladı jáne onı jeńip ótiwine isenim sezimi sińiriledi); tayanshdan paydalanıw (tayansh signallar); óz-ózin analiz qılıw (balalar iskerligi nátiyjelerin jalǵız tártipte hám jámáát bolıp talqılaw); erkin tańlaw (tárbiyashi tárepinen qálegen túrde balalardıń oqıw programmasın jaqsılaw ózlestiriwlerin maqset retinde belgilep oqıtıw waqtın tańlawı); gruppanıń intellektuallıq fonı (oqıtıwdıń usı basqıshında áhmiyetli turmıslıq maqsetlerdi qoyıw hám tárbiyalaniwshilar tárepinen programmaǵa salıstırǵanda keńlew bilimler iyelew); shaxsqa jóneltirilgen bilim, tárbiyashi hám ata-analar sherikligi. Bilimlendiriwdiń nátiyjeleri balada mehribanlıq, baylanısiwshan’liq, aldamaw, maqset tárepke umtılıw, baslamashılıq, batırlıq, shólkemlestiriwshilik, miynetsuyerlik, juwapkershilikti seziw, ziyreklik, saldamlılıq, mártlik, ǵárezsizlik, ıskerlik, gúzetiwshen’lik, tutqırlıq sıyaqlı jeke pazıyletlerdiń ózgeriwinde kórinetuǵın boladı. Bilim arqalı insan hám puqaranıń zamanagóy jámiyetke rawajlanıw hám de hár tárepleme kirisiwi (qosilip ketiwi) támiyinlenedi; zamanagóy bilimler dárejesine uyqas keliwshi dúnya suwreti qáliplesedi; dúnya dárejesine uyqas keliwshi shaxstıń milliy hám dúnyalıq mádeniyatqa integraciyasına orin tayarlawshı jámiyettiń ulıwma hám professional mádeniyatı payda boladı; jámiyettiń milliy kadrlar potencialı islep shıǵıladı hám rawajlantiriladi.