Jerdin qisqa tolqinli antennalarg’a ta’siri

Jerdin qisqa tolqinli antennalarg’a ta’siri
Қисқа тўлкин диапазони асосан катта масофаларга (бир неча юз ва минг километргача) ахборот узатиш учун қўлланилади. Бу макон тўлқинларининг ѐрдами билан амалга оширилади. Бунда тўлқинлар ионосферанинг юқори қатламлари (F2, ва F1 қатламлар ) ва ернинг юзасидан бир ѐки кўп марта қайтиш ҳисобига амалга оширилади. Шунинг учун антеннанинг максимал
нурланиш (қабул) йўналиши уфқ чизиғи билан маълум бурчакни хосил қилиши керак. Бундай холлардан асосан горизонтал йўналган антенналардан фойдаланилади. Бундай қутбланган тўлқинлар ер юзасидан аксланганда вертикал қутбланган тўлқинларга нисбатан камроқ сўнади. Унча катта бўлмаган масофаларга алоқа ўрнатишда вертикал қутбланган тўлқинлардан
фойдаланилади. Қўп қўлланиладиган носимметрик вертикал антенналар конструктив жиҳатдан енгил тайѐрланади. Шунинг учун хам ҚТ диапазонида ана шундай антенналарга кўпроқ қўлланилади. Вертикал антенналар ер юзаси бўйлаб горизонтал антенналарга нисбатан кучлироқ нурлатиш ҳосил қилади. Декаметрли тўлқин диапазонида антенналарнинг ўлчамларини тўлқин узунлигига нисбатан бир неча баробар катта қилиб ясаш мумкин.
Бундай антенналар анча яхши йўналганликка эга бўлади. Узлуксиз алоқани таъминлаш учун бир нечта ишчи тўлқин диапазонидан фойдаланиш керак. Шуни хисобга олган холда, қўлланиладиган антенналар диапазонлик хоссалари бўйича анчагина яхши тавсифларга эга бўлиши талаб қилинади. Бу радиостанциянинг турли тўлқин узунликларида ишлашида қўл келади. Ионосферанинг ҳолати кун давомида катта оралиқларда ўзгарганлиги учун,
тарқалаѐтган тўлқинларнинг келиш бурчаклари турли қийматларга эга бўлади. Алоқа ўрнатилиши учун тўлқиннинг энг ўринли бўлган келиш бурчаги 5…25° орлиғида бўлади.


Direktorli antennalardin’ u’stinlikleri
Direktorlı antenna bolsa gorizontal tegislikde jaylasqan aktiv (aktiv) hám tómen (passiv) vibratorlar bolıp tabıladı. Ólshemi yarım tolqın uzınlıǵına teń vibrator yamasa shleyf antenna aktiv tarkatgich wazıypasın ba-jaradi. Ol diametri jetkiliklishe úlken, pútin yamasa naysimon cilindrik ótkeriwshiden jasaladi. Tómen vibratorlar (aldı tárepte - direktor, artta bolsa - reflektorlar) dıń bolıwı antennaıń jónelgenligin asıradı. Ol tar polosali bolıp tabıladı. Baǵdarlanǵan antennalardan eń kóp tarkalgani direktorlı antenna esablanadi. Usı antenna “tolqınlı kanal” antennasi dep te júritiledi. «Reflektor»-qaytarǵıshk degen mánisdi ańlatadı. Aktiv tebratkichning aldında jaylasqan passiv tebratkichlar dep ataladı. “ Direktor” – baǵdarlawshı, basqarıwshı degen mánisdi ańlatadı. Berilgen terbeltirgishler sisteması reflektordan direktorǵa baǵdarlanǵn nurlanıwdı támiyinleydi.иректорли антенналардаги рефлектор узунлиги (0.5....0.53)λ, рефлектор ва директор орасидаги масофа (0.15...0.25)λ оралиғида танланади. Директорлар узунлиги (0.4...0.45)λ , тебраткичлар ва уларга яқин жойлашган директорлар орасидаги масофа (0.1...0.34)λ га тенг қилиб танланади.Директорли антенналарнинг афзалликлари уларни таъминлаш схемаларини ва конструкцияларини қуришдаги оддийлик, ўлчамларини кичиклиги билан боғлиқ. Камчилиги эса, тебраткичларни ва улар орасидаги масофани танлашдаги қийинчиликдан иборат. Директорли антенналарнинг тор полосали бўлишига сабаб, бу каби антенналарнинг йўналганлиги кўп ҳолатларда частотага боғлиқ бўлган фаза муносабатлари билан ифодаланади.