Javob ushbu kazusni muhokama qilish davomida huquq normalarini sharhlash

Kazual sharhlash umummajburiy xarakter kasb etmaydigan, balki huquqiy normani aniq hodisa, hayotiy holatga qoʼllash uchun koʼzlangan rasmiy talqin etishdir. Kazus-hodisa, hayotiy fakt. Kazual sharhlash sud va boshqa vakolatli organlar tomonidan koʼrilayotgan va hal qilinayotgan aniq ishlar boʼyicha tegishli normaga beriladi va faqat shu ish uchun majburiydir⁴.
Rasmiy sharhlashga misol qilib O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy Sudining O‘zbekiston Respublikasi konstitutsiyasiga bergan sharhini olishimiz mumkin.
Norasmiy sharhlash o‘z vazifasiga ko‘ra bevosita huquq normalarini sharhlash vakolatiga ega bo‘lmagan subyektlar tomonidan amalga oshiriladi. Bunday subyektlar sifatida ilmiy muassasalar, olimlar, nodavlat tashkilotlari, amaliyat xodimlarini ko‘rsatib o‘tish mumkin. Ular huquq normalarini tushuntirishni tavsiya va maslahat berish kabi shakllarda amalga oshiradi. Sharhlashning ushbu turi majburiy harakterga ega bo‘lmaydi.
Saydullayev fikriga ko‘ra, norasmiy sharhlashninga ilmiy, malakali va oddiy ko‘rinishlari mavjud⁵.
Ilmiy (doktrinal) sharhlash – bu huquq sohasidagi mutaxassislar, olimlar tomonidan amalga oshiriladigan va ilmiy ahamiyatga ega boʼlgan norasmiy sharhlash turi. Nazariy sharhlash huquqshunos olimlarning maqolalari, monografiyalari va boshqa ishlarida oʼz aksini topadi. Bunday sharhlashning oʼziga xos xususiyati sifatida ilmiy yondashuvga asoslanganligini koʼrsatish mumkin. Amaliyotchi yuristlar uchun majburiy boʼlmaganiga qaramay bunday sharhlash huquq normalarini tushunish va qoʼllashda, bir xillikni taʼminlashda muhim ahamiyatga ega boʼladi. Malakali (professional) sharhlash – bu amaliyotchi yuristlar (advokat, prokuror, sudya va boshqalar) tomonidan amalga oshiriladigan sharhlash turi. Oddiy sharhlash – maxsus huquqiy bilimga ega boʼlmagan har qanday shaxs tomonidan huquqni anglash va tushuntirish. Norasmiy sharhlashga misol qilib M. X. Rustambayevning “Jinoyat huquqi” darsligini olishimiz mumkin.
Endi huquqni sharhlash hujjatlarini normativ-huquqiy hujjatlardan farqli tomoniga to‘xtalsak, normaviv-huquqiy hujjat faqat qonunda belgilangan vakolatli subyektlar tomonidan qabul qilinadi. Huquqni sharhashni barcha amalga oshirishi mumkin.