Жараёни ва ўзбекистон ёшлари”

В. Саломатлик.
Лекин барча ўтказилган тадқиқотлар натижасида шу нарса 
аён бўлганки, америкалик раҳбарлар кўпроқ ходимларнинг шахсий-индивиду-
ал ташаббуслар кўрсатишларига имкон берувчи муҳитнинг бўлиши тарафдори 
бўлсалар, японияликлар – ходимларнинг ҳамкорликдаги фаолиятлари самара-
сини оширувчи шароитларни яратишга эътибор беришар экан. Бизнинг ша-
роитмизда бугунги кун бошқарув психологиясининг асосий муаммоларидан 
бири бу маънавий, психологик, молиявий, иқтисодий, соҳалардаги тажриба-
ларнинг етишмаслигидир. Бунинг учун бошқарув соҳасига кадрлар танлашда 
энг аввало даъвогарнинг шахсий сифатларига ва фаолият мотивациясига эъти-
бор бериш лозим. Масалан, молиявий бошқарув соҳасига раҳбарларни танлаш
учун зарур бўлган психологик сифатларни аниқлаш бўйича турли психологик 
тест ёки психодиагностик методикалар тмавжуд ва улардан айримларини ама-
лий машғулотларда ишлаб чиқариш тавсия этилади. Биз тавсия этадиган модель
Америкалик олим Патрик Ленсиони томонидан 2005 йилда таклиф этилган 
бўлиб – “Жамоанинг 5 дисфункцияси” (
“Five Dysfunctions of a Team”
) деб ҳам 
номланади. Муаллифнинг фикрича: тортишувлар, келишмовчиликлар, ички ку-
рашлар ва ким нима учун жавобгар эканлигини тушунмаслик оқибатида энг аҳил 
жамоа ҳам кўз олдимизда тезда парчаланиб кетиши мумкин. Кўнгилсизликлар 
шунчаки тез содир бўладики, қорбўрон босимидан қочиш қандай қийин бўлса, 
бу ҳолат ҳам шунга ўхшаш. Лекин вазиятни тузатиш учун бир йўл бор? Патрик 
Ленcионининг яратган моделида жамоанинг тезда қулашига олиб келадиган 
қуйидаги бешта омилни тез-тез ўрганиб, таҳлил қилиш асосида жамоадаги 
тарқоқликни келтириб чиқарувчи камчиликларни бартараф этиш зарур. Шунда 

---

121
Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари
шаклланган жамоа узоқ вақт самарали фаолият олиб боради! Ушбу модель гуруҳ 
ичидаги дисфункция (тарқоқлик) орқали тушунмовчиликлар ва можароларга 
сабаб бўлган ҳолатларни эрта аниқлаш ва уни бартараф этиш имконини беради. 
Модель ҳар бир жамоанинг тарқоқлигига олиб келувчи 5 асосий сабабни ўз ичи-
га олади: а) ишончсизлик; Б) зиддиятдан қўрқиш; В)масъулиятнинг етишмас-
лиги; Г) жавобгарликдан қочиш; Д)натижаларга эътиборсизлик.
Ишончсизлик.
Жамоа аъзолари ўз заиф томонларини намойиш эт-
ганда ва хато ва камчиликларини тан олишни истамаганларида юз беради. 
П.Ленcионининг фикрича, ишончсизлик жамоада бўлиши мумкин бўлган энг 
жиддий муаммодир.