Жараёни ва ўзбекистон ёшлари”

ГЛОБАЛЛАШУВ ЖАРАЁНЛАРИНИНГ
ЮРИДИК ФАНЛАР РИВОЖИГА ТАЪСИРИ
Примов Фарход Абдижабборович
ИИВ Академияси Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси кафедраси катта 
ўқитувчиси, юридик фанлар бўйича фалсафа доктори
Бугун ҳеч бир соҳа глобаллашув жараёнларидан холи бўлмагани сингари, 
юридик фанларнинг келгусидаги тараққиёти ҳам кўп жиҳатдан глобаллашув 
жараёнларининг таъсирига боғлиқ ҳособланади. Бинобарин, глобаллашув инсо-
ният тараққиёти ва жамият ҳаётининг жаҳон миқёсида интеграциялашиши на-
тижасида содир бўлаётган жараёнларнинг оламшумул аҳамият касб этишидир
29
. 
Таъкидлаб ўтиш лозимки, глобаллашув жараёнлари аллақачон юридик фан-
лар ривожига таъсир кўрсатиб улгурган. Бироқ бу турли мамлакатларда турлича 
юз бермоқда. 
Мамлакатимизда глбаллашув жараёнларининг юридик фанлар ривожига 
таъсирини қуйидаги уч йўналишда кўриб чиқиш мумкин:
биринчи йўналиш 
– ҳуқуқий тартибга солишнинг институционал асосларига;
иккинчи йўналиш 
– юридик фанларни ўқитишга;
29
Глобаллашув: унинг аҳамияти ва мазмун моҳияти // http://fikr.uz/blog/17767.html.

---

88
Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари
учинчи йўналиш
– ҳуқуқий тадқиқотларга.
Глобаллашув жараёнларининг ҳуқуқий тартибга солишнинг институ-
ционал асосларига таъсири.
Глобаллашув жараёнлари шубҳасиз халқаро ин-
теграцион муносабатларда акс этади. Мазкур муносабатларнинг ҳуқуқий тар-
тибга солиниш эҳтиёжи ва амалиёти эса ўз навбатида миллий ҳуқуқ тизимининг 
институционал асосларидаги ўзгаришлар инъикосида намоён бўлмоқда. 
Хусусан, аксарият қонунлардаги 
“Агар Ўзбекистон Республикасининг халқаро 
шартномасида Ўзбекистон Республикасининг ... тўғрисидаги қонун ҳужжатларида 
назарда тутилганидан бошқача қоидалар белгиланган бўлса, халқаро шартнома 
қоидалари қўлланилади”
деган норма мавжуд бўлиб, у ҳалқаро ҳуқуқ нормала-
ри устунлиги принципининг миллий қонунчиликка жорий этилиши натижаси 
ҳисобланади.
Шу билан бирга, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 15 
майдаги “Навоий вилоятини инновацион, юқори технологияларга асосланган, 
экспортга йўналтирилган ва импорт ўрнини босадиган ишлаб чиқаришлар учун 
эркин иқтисодий зона сифатида белгилаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-
5719-сонли Фармонига кўра, “Навоий” ЭИЗ” ҳудудида иш юритишда инглиз 
стандартлари, тамойиллари ва нормалари асосида “Навоий” ЭИЗ” иштирокчи-
лари ўртасидаги муносабатларни тартибга солишни назарда тутувчи алоҳида 
ҳуқуқий режим ўрнатиш бўйича тегишли вазифалар белгиланишини
30
ҳам гло-
баллашув жараёнларининг ҳуқуқий тартибга солишнинг институционал асос-
ларига таъсири сифатида баҳолаш мумкин.
Инглиз ҳуқуқи бир неча давлатлар ҳуқуқий тизимининг энг яхши 
жиҳатларини ўзида акс эттирган бўлиб, бизнес муҳити учун мутлақо қулай фор-
матга эга. Эгилувчанлик, шаффофлик, олиндан аниқ ва осон прогноз қила олиш, 
тезлик, бюрократиядан ҳоли эканлиги бу тизимнинг афзал жиҳатларидир. Зеро, 
қонунлар бизнес манфаатлари учун хизмат қилиши лозим, инглиз ҳуқуқи эса 
айни шу имкониятни беради.
Умуман олганда, турли шакл ва мазмундаги халқаро муносабатлар 
кўламининг кенгайиши ва чуқурлашиши ҳуқуқий тартибга солишнинг инсти-
туционал асосларига глобаллашув жараёнларининг фаол таъсир этишига олиб 
келади.
Фикримизча, инглиз ҳуқуқи сингари тажрибаларни туризм, инвестиция, 
экспорт ва импорт, таълим, тадқиқот жараёнлари ва бошқа йўналишларга ҳам 
30
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 15 майдаги “Навоий вилоятини 
инновацион, юқори технологияларга асосланган, экспортга йўналтирилган ва импорт ўрнини 
босадиган ишлаб чиқаришлар учун эркин иқтисодий зона сифатида белгилаш чора-тадбирлари 
тўғрисида”ги ПФ-5719-сонли Фармони // Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 
16.05.2019 й., 06/19/5719/3136-сон // lex.uz.

---

89
Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари
кенг жорий этиш мақсадга мувофиқ.