Jamurad yangiboyevich, amirov

Qo‘ylarning 
go‘sht 
mahsuldorligi. 
Mamlakatimizda 
ishlab 
chiqarilayotgan go‘shtning 35-40% qo‘y go‘shtiga to‘g‘ri keladi. Qo‘y go‘shtini 
ko‘paytirish  respublikamizning  tabiiy  va  iqlim  imkoniyatlari,  hamda  milliy 
an’analariga  mos  tushadi.  Shuning  uchun  bepoyon  yaylovlarda  qo‘y  go‘shti 
yetishtirishning  juda  keng  imkoniyatlari  mavjud.  Bu  borada  sohada 
fermerchilikni  keng  yoyish,  dehqon  va  shaxsiy  yordamchi  xo‘jaliklarda 
Respublika Prezidentining 308-sonli qarori asosida rivojlantirishni taqozo etadi. 
Mamlakatimizda  urchitilayotgan  Hisor  va  jaydari  qo‘ylarining  go‘shti  va 
dumba  yog‘i  tengsiz  hisoblanadi,  ulardan  xushxo‘r,  ajoyib  ovqatlar  tayyorlash 
mumkin va kaloriyalidir. 
Eng  yuqori  go‘sht  mahsuldorligiga  hisor  qo‘ylari  ega  bo‘lib,  maxsus 
boqilgan qo‘ylarning tirik vazni 190-200 kg ga yetib, dumbasining sof og‘irligi 
50 kg  gacha  bo‘lib,  o‘lchami  45-55 sm  ni  tashkil  qiladi. Jaydari qo‘ylar  go‘sht 
mahsuldorligi  ham  ancha  yuqori  bo‘lib  ularning  vazni  boqilganda100-120  kg 
gacha yetadi va so‘yganda 60-70 kg go‘sht olish mumkin. 
Qo‘y go‘shti ba’zi xususiyatlari bilan boshqa go‘shtlardan farq qiladi. Oqsil 
bo‘yicha  mol  go‘shti  bilan  tenglashib,  cho‘chqa  go‘shtidan  ustun  turadi,  yog‘ 
nisbati  va  kaloriyaligi  bilan  mol  go‘shtidan  ustun  turib,  cho‘chqa  go‘shtiga 
yutqazadi.  Go‘sht  to‘qimalari  tarkibadagi  aminokislotalar  qo‘y,  qoramol, 
cho‘chqalarda katta farq qilmay – 46,8; 48,5; 47,9% ga teng. 
Hayvon yog‘lari asosan palminit, stearin, olein va  ko‘p bo‘lmagan boshqa 
yog‘ kislotalaridan tuziladi.  Qo‘y  yog‘ida mol va cho‘chqa yog‘iga nisbatan 3-
4%  palmitin,  3-7%  olein  kislotalari  kam  va  5-12%  stearin  kislotasi  yuqori 
bo‘ladi. Tuyinmagan yog‘ kislotalari qo‘y go‘shtida cho‘chqa go‘shtiga nisbatan 
6,7%  kam va mol go‘shtidan 3,4% ko‘p bo‘ladi. 
Qo‘y  go‘shtining  eng  ijobiy  ko‘rsatkichi  bo‘lib,  uning  tarkibida 
xolesterinning  kamligidir  -    29  mg  %  ,  u  mol  yog‘ida  -75  mg  %,  cho‘chqa 
yog‘ida esa -74,5-126 mg % ni tashkil etadi. 
Qo‘y  go‘shtida  nikotin  kislotasi,  biotin  va  V
12
  vitaminlari  ko‘proq 
uchraydi. 
Qo‘y  go‘shti  kalsiy  va  fosfor  manbai  bo‘lib  hisoblanadi.  Mis,  Rux  kabi 
mikroelYementlar boshqa go‘shtlarga nisbatan ko‘p bo‘ladi. 
Qo‘ylarning  go‘sht  mahsuldorligi  so‘yishdan  oldingi  tirik  vazni,  so‘yim 
vazni, nimta vazni, so‘yim chiqimi, nimta tarkibidagi laxm go‘sht, suyak, paylar 
nisbati, navli go‘shtlar chiqimi, so‘yimning qo‘shimcha mahsulotlari, go‘shtning 
to‘yimliligi bilan belgilanadi. 
So‘yishdan oldingi tirik vazn, qo‘yni 24 soat och qoldirgandan keyingi tirik 
vazniga  aytiladi.  Shu  davr  mobaynida  qo‘y  vazni  2,5-3,5%  ga  kamayishi 
mumkin. 
Qo‘yning  boshsiz,  terisiz,  ichki  a’zolarisiz  oldingi  oyoq  bilakuzuk 
bo‘g‘inidan orqa oyoq sakrash bo‘g‘idan qirqib tashlangandan keyingi va ichki 
yog‘ bilan birga og‘irligi so‘yim vazni deb ataladi. 

---

 
196 
So‘yim  vaznining  so‘yim  oldi  tirik  vazniga  nisbatining  foizdagi  ifodasiga 
so‘yim chiqimi deyiladi. U turli omillar ta’sirida 35-60% ni tashkil etadi. 
Qo‘ylar  sYemizligiga  qarab quyidagi  kategoriyalarga  bo‘linadi: oliy,  o‘rta 
va shrtadan past.