Jamurad yangiboyevich, amirov

Urg‘ochi  hayvonlar  jinsiy  faoliyati.  Urg‘ochi  hayvonlar  urchish 
imkoniyati  ular  faqat  kuyukkan  paytda  ro‘y  beradi.  Bu  holat  davriy  bo‘lib, 
qaytarilib  turadi.  Kuyukish  urg‘ochi  hayvonlarda  jinsiy  yaqinlashishga 
moyillikda  aks  etadi.  Kuyukish  oldidan  tashqi  jinsiy  a’zolardan  suyuqlik  oqib 
qizaradi. Kuyukish davrida tuxumdondan tuxum hujayrasi ajralib chiqadi. 
Urg‘ochi  tanalarda  jinsiy  balog‘at  yoshiga  yetgandan  keyin,  sigirlar 
tuqqanidan keyin 21-28 kundan keyin kuyukish ro‘y beradi, bu holat har 19-21 
kunda  qaytarilib  turadi.  Bu  muddat  jinsiy  davr  deb  ataladi.  Bu  holat 

---

 
168 
qoramollarda  otalanish  ro‘y  bermasa  yil  davomida  qaytarilib  turadi  .  Ushbu  
holat  sut va go‘sht qoramolchiligida buzoq olishni yilning xohlagan mavsumiga 
xo‘jalik imkoniyatiga qarab rejalashtirish imkonini beradi. 
Jinsiy a’zolardan suyuqlik oqishi kuyukishdan  10-15 soat oldin boshlanib 
30 soatlar chamasida davom etadi. Jinsiy  kuyukish (moillik) 18-24 soat davom 
etadi. Bu muddatning qaysi davrida  jinsiy a’zolarga tuxum hujayrasining ajralib 
chiqishi noma’lum. Shuning  uchun bir kuyukish davomida urg‘ochi hayvonlar 
2    marta  qochirilsa  otalanish  imkoni  ortadi.  Shu  boisdan  birinchi  qochirish 
moyillik  ro‘y  berganda,  ikkinchi  marta  esa  10-12  soatdan  keyin  qaytarilsa 
maqsadga  muvofiq  bo‘ladi,  chunki  urg‘ochi  hayvonlar  jinsiy  a’zolarida  urug‘ 
hujayrasi  8-24  soat  yashash  qobiliyatiga  ega.  3  marta  qochirish  natijasida 
otalanmagan  hayvonlar  qisir  hisoblanib,  tekshiriladi,  ijobiy  o‘zgarish 
bermaganlari podadan chiqariladi. 
Otalanish  jarayoniga  ko‘p  jihatdan  sigir  va  urg‘ochi  tanalarning  bu 
jarayonga  tayyorlanishga  bog‘liq.  Sigir  va  urg‘ochi  tanalar  to‘laqiymatli  
oziqalar  bilan  ta’minlanib,  to‘g‘ri  asralib,  ular  zavod  sYemizligida  bo‘lishi 
ijobiy  natijalar  beradi.  Ayniqsa  urg‘ochi  hayvonlarni  qochirish  jarayonida 
yaylovda boqish, hech bo‘lmaganda ularga faol yayratish ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Urg‘ochi    tanalar  16-18  oyligida,  sigirlar  tuqqanidan  keyin  sigirning  oriq-
sYemizligi,  mahsuldorliiigi,  jinsiy  a’zolar  sog‘ligiga  qarab  turlicha  bo‘lishi 
mumkin. 
Sermahsul  sigirlar  ataylab  kechroq  qochiriladi,  kam  maxsul  sigirlar  esa 
1yoki 2 kuyukishdayoq qochirilishi mumkin. Bu borada sigirlar tug‘imlari orasi 
12  oyida,bo‘lishi  e’tiborga  olinadi.  Sigirlar  holati  me’yorda  bo‘lsa  ular 
laktasiyaning  2  oyida,  juda  sermahsul  sigirlar  esa  70-90  kundan  keyin 
qochirilishi Ko‘proq sut sog‘ib olish imkoniyatini yaratadi. 
Bo‘g‘ozlik 270-300 kun davom etib, o‘rtacha 285 kunni tashkil qiladi. Bu 
jarayon  qoramolning  zotiga,  tug‘iladigan  buzoqni  jinsiga,  iqlim,  oziqlantirish, 
saqlash  sharoitlari  va  boshqa  omillarga  bog‘liq.  Urg‘ochi  hayvonlarning  qisir 
qolishini oldini olish muhim tadbir bo‘lib hisoblanadi. Buning qochirish, buzoq 
olish  muddatlari  o‘z  vaqtida  hisob-kitob  qilinib  maxsus  daftarlarga  yozib 
borilishi kerak. Albatta urg‘ochi tanalar va sigirlar qochirilgan 2-3 oy o‘tgandan 
keyin  rektal,  yoki  vaginal  usul  bilan  bo‘g‘ozligi  tasdiqlanishi  kerak.  Undan 
ertaroq  esa  urg‘ochi  hayvonlar  qoni  va  suti  tarkibidagi  jinsiy  gormonlar 
nisbatiga  qarab  aniqlash    mumkin.  Bu  usul  bilan  97-100%  natijaga  erishish 
mumkin.