Jamiyat va madaniyat Kirish. I. Bob jamiyat va madaniyat tushunchasi 1 Madaniyat va jamiyat

Ushbu qo’llanmada ana shu jarayonlarning mazmun-mohiyati qadriyatshunoslikning bahs mavzulari va mazkur fanning dolzarb masalarini o’rganish asosida tahlil qilingan.

Har qanday fan kabi Qadriyatshunoslik ham o’zining tarixiy ildizlari, ijtimoiy-falsafiy asoslariga ega. Aslida qadriyatlar va ular bilan bog’liq mavzular insonning o’zi kabi olis tarixiy jarayonlarning tarkibiy qismi, jamiyatning paydo bo’lishi bilan shakllana boshlagan ijtimoiy voqelikning o’ziga xos fenomenidir.

Har bir tarixiy bosqich, insoniyat hayotining har qanday davri o’ziga xos qadriyatlar va qadriyat tizimlariga ega bo’lishi, bu omilning davlatlar va millatlar tarixi hamda taqdirida ulkan ahamiyatga ega ekanligi taraqqiyotning umumiy qonuniyatidir.

Ushbu qonuniyat o’tmishda ham, hozirgi zamonda ham allomalar va mutafakkirlar, olimlar va mutaxassislarning diqqatini o’ziga tortib kelmoqda. Bu borada ko’plab ta’limotlar va nazariyalar yaratilgan, xilma-xil qarashlar va yondashuvlar shakllangan.

Mazkur yo’nalishda to’plangan bilimlarni o’zlashtirish, aksiologiyaning bugungi kundagi dolzarb masalalarini har tomonlama keng va chuqur o’rganish zamonaviy dunyoqarash va ilmiy tafakkurni shakllantirishga yordam beradi.

Qadriyatlar falsafasining mavzulari va o’ziga xos muammolari ko’p. Ularni har tomonlama o’rganish bu fan to’g’risida chuqur bilim olish imkonini beradi. Avvalo, ta’kidlash lozimki, qadriyatlarning inson hayoti va jamiyat taraqqiyoti uchun muhim ahamiyatga ega ekanligi azaldan ma’lum. Ushbu masala ko’plab allomalar va mutafakkirlarning diqqat markazida bo’lgan. Ilm-fan tarixida unga turlicha qarashlar va yondoshuvlar bor. Bu borada XX asrning atoqli olimlaridan biri Albert Eynshteynga nisbat beriladigan: “Agar odam zoti sayyoramizda yashagan eng qadimgi davrdan boshlab foyda va manfaat o’rniga qadr va qadriyatni ustuvor deb bilganida, Er yuzining hozirgi manzarasi butunlay boshqacha bo’lgan, insoniyatni ekologik bo’hronlar, urush xavfi va ma’naviy tanazzul kabi umumbashariy muammolar cho’lg’ab olmagan bo’lar edi” degan fikrda ayni tarix haqiqati ifodalangan.