Jamg'arma va uning hajmiga ta'sir qiluvchi omillar

JAMG'ARMA VA UNING HAJMIGA TA'SIR QILUVCHI OMILLAR
Milliy iqtisodiyotda yalpi ichki mahsulotning asosiy qismi bo’lgan yangidan vujudga keltirilgan mahsulot, ya’ni sotilgandan keyingi uning puldagi ko’rinishi – milliy daromaddan iste’mol va jamg’arish maqsadlarida foydalaniladi. Keng ma’noda iste’mol jamiyat a’zolari iqtisodiy ehtiyojlarini qondirish uchun ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlardan foydalanish jarayonini bildiradi. Bunda unumli va shaxsiy iste’mol farqlanadi.
Unumli iste’mol bevosita ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish jarayoniga tegishli bo’lib, ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchidan ishlab chiqarish maqsadida foydalanish jarayonini anglatadi.
Shaxsiy iste’mol ishlab chiqarish sohasidan tashqarida ro’y berib, bunda kishilarning iste’mol buyumlaridan va xizmatlardan bevosita o’zlarining shaxsiy ehtiyojlarni qondirish maqsadida foydalanishi tushuniladi.
Iste’mol qilinadigan ne’mat turiga bog’liq ravishda moddiy hamda nomoddiy ne’mat va xizmatlarni iste’mol qilish farqlanadi.
Moddiy iste’mol – ehtiyojlarni qondirishda moddiy ko’rinishdagi ne’matlarning tegishli nafli xususiyatlaridan foydalanish. Bularga oziq-ovqat, kiyim-kechak, uy-joy va boshqalardan foydalanishni misol keltirish mumkin.
Nomoddiy ne’mat va xizmatlar iste’moli – ehtiyojlarni qondirishda nomoddiy ko’rinishdagi ne’mat va xizmatlarning tegishli nafli xususiyatlaridan foydalanish. Bularga bilim olish, musiqa tinglash, sog’liqni tiklash, advokat xizmatidan foydalanish va boshqalarni misol qilish mumkin.
Yakka tartibdagi yoki jamoa bo’lib iste’mol qilish ham farqlanadi. Alohida shaxsning o’z ixtiyorida bo’lgan ne’matlarni iste’mol qilishi yakka tartibdagi iste’molga, jamiyat a’zolari turli guruhlarining ne’matlardan birgalikda foydalanishi jamoa bo’lib iste’mol qilishga kiradi. Masalan, ovqatlanish, kiyinish, badiiy asarlar o’qish yakka tartibdagi iste’molni, jamoat transportidan foydalanish, o’yingohlarda sport o’yinlarini tomosha qilish, sihat maskanlarida sog’liqni tiklash jamoa bo’lib iste’mol qilishni anglatadi.