Jaloliddin Jo‘rayev

Tahsiliy amallar
bobi
da ishorat.
لصفم یليهست لامعا دش وچ
95
Abdurahmon Jomiyning “Risolayi muammoyi manzum” asari va uning tarjimasi

---

لمکم ار نآ منک یليصحت هب
(Чу шуд аъмоли тасҳилӣ муфассал,
Ба таҳсилӣ кунам онро мукаммал.)
Vaqtiki tas’hiliy amallar bayon qilingach, tahsiliy amallarni 
aytib uni kamolga yetkuzurman.
هن زجب یليصحت مسق دشابن
هجوت شوگ ینک رگ مرامش
(Набошад қисми таҳсилӣ ба ҷуз нӯҳ,
Шуморам, гар кунӣ гӯши таваҷҷӯҳ.)
Tahsiliy qismlarni turlari to‘qquzdan boshqa emasdur. Quloq 
solsang ularni birin-ketin bayon qilib berurman. 
Tansis va taxsis amallari
:
تسا داتف ناک دشاب صيصنت یکي
تسا دارم نآ ظفل رکذ احيرص
(Яке тансис бошад, к-он фитод аст,
Сариҳан зикри лафзи он мурод аст.)
Biri tansis
amalidur. Unda lafzni ochiq zikri murod bo‘lur. 
Chunonchi “Zayniddin” nomida:
تسا نيزح نيد لاح ز دهاز لد
تسا نيد جارات رس رب شمشچ هک
(Дили зоҳид зи ҳоли дин ҳазин аст,
Ки чашмаш бар сари тороҷи дин аст.)
Zohidni dili din uchun xafa ko‘runsa ham, uni ko‘zi dinni 
talamoq ustidadur.
Masalani hal qilish: “( “
نيزح
“Hazin”)dan bosh harf toroj bo‘lsa, 
“ (“
نيز
“zin”) qolur. 
لاح
” ” (“Hol”)ni boshi toroj bo‘lsa, “
لا
” “al” qolur.
“
نيد
” (“din”) esa tansis amali bilan zohirdur.
Tasmiya amali
.
بولطم تسيلصا هيمست سپ ناز و
بولسا ود رب رسيم نآ عوقو
(В-аз он пас тасмия аслест, матлуб,
Вуқӯи он муяссар бар ду услуб.)
Ondin so‘ng tasmiya amali matlubi asliydur. Va u ikki uslubda 
voqe’ va muyassardur.
فرح نتساوخ یفرح مان زا یکي
فرص ار مان ندرک فرح دصقب
(Яке аз ном ҳарфе хостан ҳарф,
Ба қасди ҳарф кардан номро сарф.)
Biri harf nomidan harf izlamoq. Harfni qasd qilib, nomni 
iste’mol qilmoqdur.
ندرک مان دصق فرح زا مود