Jalilova s. X. Taraqqiyot psixologiyasi va differentsial psixologiya

Men-konsepsiyasi xususiyatlari
Ushbu masala bugungi kunda umr davomiyligi oshgan sari dolzarb hisoblanadi. Keksalik davridagi insonlar soni ortib bormoqda.
Men konsepsiya insonning butun hayoti mobaynida rivojlanib boradi. Bu davrda men-konsepsiya murakkab tuzilma bo‘lib, unda bir qator men-obrazlari haqidagi axborot “mujassamlashgan”.
Keksalik davrida men-konsepsiyada o‘z o‘tmishi, buguni va ertangi kuni integratsiyalashgan. Insonning o‘z hayotini samarali integratsiya qilishga olib keluvchi sharoitlarga:

• 
  Individ tomonidan normativ inqiroz va nizolarni muvaffaqiyatli hal etish;
  
• 
  Inson tomonidan adaptiv shaxs xislatlarini shakllantirish;
  
• 
  Bo‘lib o‘tgan omadsizliklardan foydali saboq ola bilish;
  
• 
  Bosib o‘tilgan barcha bosqichlar energetik potensialini quvvatlantirish qobiliyati.
  

Pozitiv men-konsepsiya keksalik davrlarida ham shaxs rivojlanishini va hayotga optimistik qarashni ta’minlaydi, jismoniy qarishni tormozlash imkonini beradi.
Xulq-atvor xususiyatlari
60 yosh arafasida inson yangi hayot bosqichiga qadam qo‘yadi. Bosib o‘tilgan uzoq hayotiy yo‘l inson turmushining mohiyati haqida o‘ylashga majbur etadi.
Hayotning ushbu bosqichida insonning xulq-atvorini belgilovchi eng muhim omillar:

• 
  Psixofizik imkoniyatlarning pasayishi;
  
• 
  Faol ijtimoiy hayotdan asta-sekin uzoqlashish;
  
• 
  Moddiy farovonlik;
  
• 
  Yaqin kishilarini yo‘qotish va yolg‘izlik;
  
• 
  Umri oxirlab borayotganini anglash.
  

Ijtimoiy faollik darajasi ko‘pchilik insonlarda pasayadi, ko‘pchilik qariyalarda oilaviy muloqot bilan chegaralanadi.
Bu yosh davrida dinga qiziqish keskin ortadi.
Barcha qariyalar ham keksalikni og‘ir va baxtsiz kechiravermaydilar. Ularning ko‘pchiligi baxtli keksalikni boshdan kechiradilar. Ularda hayotga nisbatan tinch va sabrli munosabat shakllanadi. Bu insonning shaxsiy ustanovkalariga bog‘liq bo‘ladi.
Produktiv keksayishning bosh omili “Men” ning aktualizatsiyasi hamda ijodiy faoliyatga yo‘nalganlik hisoblanadi.