Jahonning global muammolari

4.Agar iqtisodiy ahvol jamiyat rivojlanishi ichki qonuniyatlari bilan

taqozolangan bo‘Isa, ,{lemografiyaviy portlash “ insonning xohishirodasi,

mavjud an’analarga sodiqligi, madaniy darajasi, turmush

mezonlari va hokazolar bilan belgilanadigan jarayondir.

Yer sathida ilk paleolit davri boshida 100—200 ming, so'ng

paleolit boshida — 1 mln, neolit boshida — 10 mln, oxirida 50

mln, eramiz boshlarida — 230 mln odam yashagan. Sayyoramizdagi

aholining soni hozirgi vaqtda, 6,5 mlrd dan ortdi. Bu raqamlarda

aholining soni o‘sib borganligi qayd qilingani ko‘rinadi. Aslida esa,

bu raqamlar odamlarni tegishli moddiy vositalar (oziq-ovqat,

kiyim-kechak, turar joy va h.k.) bilan ta’minlash, zarur ma’lumot

darajasi, tibbiy va huquqiy xizmat, tegishli ijtimoiy muhofaza,

yosh avlod tarbiyasi masalasini ham kun tartibiga qo‘yadi.

Olimlar aholining o ‘sishi bilan bog‘liq masalalarga XVIII

asrdayoqe’tiborberishgan. Xususan, ingliz iqtisodchisi R.T.Maltus

bundan 200 yil awal shunday yozgan edi: ,/lgar past tabaqa

sinflar nodonligi va buzuqligiga qaramasdan ко ‘payib boraversa,

и holda m a ’rifatli sinflar o ‘zlarining yaqinlariga bo'lgan

nasroniylarcha muhabbati bilan hech nima qila olmaydilar“. ,,Otaonasi

farzandining yashashini ta ’minlash uchun zarur kapitalga

ega bo ‘Imasa, bu farzandning yashashga qanday haqqi bor? Bunday

farzand faqat xayr-ehsonga ко ‘z tikishi mumkin ". ,J3oshqa kishilar

tomonidan egallangan dunyoga kelgan odam... bu dunyoda mutlaqo

ortiqchadir“.

Maltusning bu qarashlari bilan hozirgi davrda ilgari surilgan

nuqtayi nazarlar umumiyday ko'rinadi. Masalan, Rim klubining

taniqli vakili, matematik J.Forreyster modeli bo'yicha va Massachusets

texnologiya instituti (AQSH professori Denis Medouz va

uning xodimlari tomonidan tayyorlangan ,,0 ‘sish chegaralari“

kitobida insoniyat rivojlanishining beshta parametrlaridan bin bo‘lgan

,4emografik portlash “ haqida gap boradi. Uning fikricha, agar

aholining o'sishi hozirgi sur’atlar bilan borsa, 2000-yilga kelib,

tez orada hamma unumdor yerlar qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi

doirasiga tortilib bo'ladi. Nounumdor, sahro yerlarni o‘zlashtirish,

dengiz suvini chuchuklashtirish, sun’iy oziq-ovqat yaratish va

hokazolar esa juda katta xarajatni talab etadi. 2100-yilga kelib esa,

bu resurslar tugaydi, ishlab chiqarish qisqaradi, o‘lim ko'payadi