Jahongir Muhammad Tarixiy roman Qotil birinchi bob

O‘N UCHINCHI BOB
Nilufar Dubaydagi zindonda besh nafar juvon bilan birga azob chekmoqda. Ammo 
uni Nodirxonning huzuriga olib kelishganda ko‘rgan xo‘rligi oldida bunisi hech 
narsa edi. O‘sha daqiqalarni esladi.
-Sen qanjiq nimanga bino qo‘yding, nega bu qadar noz qilasan?,-dedi o‘shanda 
Nodirxon uning yuziga tarsaki tortib. 
U yuzidan chiqqan olovning taftida bir zum qovrildi-da, keyin xonadan qochib 
chiqmoqchi bo‘ldi. Biroq Nodrixon bir sakrab uning sochidan tortib, aylantirib 
yubordi. U xonaning bir chetidagi divanga shunday urildiki, go‘yo suyaklari mayda-
mayda bo‘lib ketgandek his qildi o‘zini.
-Men qizlarni qiynashni yaxshi ko‘raman,-dedi Nodirxon.-Ularni aldab-suldab 
o‘tirmayman. Bu hezalaklarning ishi. Ikkiyuzlamachilik qila olmayman. Baribir 
aytganimga rozi qilaman. Sen ham baribir rozi bo‘lasan. Faqat yana bir-ikki 
tarsakidan keyin. Nafrating qancha kuchli bo‘lsa, ehtirosing ham shu qadar baland 
bo‘ladi. Hatto o‘zing yalina boshlaysan. Seni bugungacha aldashdi. Men esa, senga 
haqiqatni ko‘rsatayapman. Haqiqat mana shu! Sen endi buzuqsan! Bilib qo‘y, 
buzuqlar baʼzan sog‘lardan yaxshi yashaydilar.

---

Bilaman hozir senga yashashning qizig‘i yo‘q. Ammo yashashga o‘rganasan. Buzuq 
bo‘lib yashashga o‘rganasan…
O‘sha kun Nodirxon Nilufarni juda qiynadi. Oxirida zo‘rladi. Hammayog‘ini ezib, 
tishlab, momotaloq qildi. Unga hech taskin bermadi.
Nilufar uchun hayotning qizig‘i qolmadi, lekin negadir yashagisi, Nodirxon va 
boshqalardan o‘ch olgisi keldi. Uning uchun ota-ona, buvisi yoki kelajak hayotning 
zarra qadar o‘rni qolmagan edi. Bu kitobning sahifalari yopilgandi. Yangi kitob 
ochilgandi. Qasd olish.
Qasoskorlik odamning ruhida bo‘lar ekan. Ammo ruhning juda tubida, uyg‘onmas 
bir holatda yotar ekan. Uni mana shunday dahshatli holatlar uyg‘otarkan. Bu ruh 
yiqilgan odamni qaytadan oyoqqa qo‘yar ekan.
Nilufar nodirxonlar bilan yaxshi bo‘lish va paytini topib, ularni jazolash haqida 
o‘ylay boshladi.
Ammo Nodirxon bundaylarni ko‘p ko‘rgan. Shuning uchun Nilufarni Dubayga 
jo‘natib yubordi. Bu yerda uni Firdavs degan bir yigit kutib oldi.
Firdavs asli samarqandlik. Toshkentda iqtisod oliygohini bitirgandan keyin bankka 
ishga o‘tganda Durdonaning nazariga tushdi. Durdona shohning qizi emasmi, 
nazariga tushgan odamni tuzog‘iga ildirishi qiyin emas. Uning bir imosi bilan 
Firdavsni Dubayga jo‘natishdi. Bu yerda Durdonaning bir qancha shirkatlari bor va 
Firdavs ulardan birida ishlay boshladi. Bu shirkat asosan mamlakatdan yuborilgan 
qizlarni Dubaydagi rasmiy va norasmiy fohishaxonalarga joylashtiradi. Chapani 
qilib aytganda, qo‘shmachilik biznesini yuritadi.
Nilufarni ham Firdavs kutib oldi. Oldin mehmonxonga olib bordi.
-Kasal bo‘lganmisan?-deb so‘radi undan qo‘pol tarzda.
-Qanaqa kasal?
-O‘zingni go‘llikka solma. Fohishalar qanday kasal bo‘lishini men senga aytishim 
kerakmi?
-Men fohisha emasman…
-Menga mana shunaqa gaplar yoqmaydi. Bu yerga keldingmi, erkakcha gaplashish 
kerak. Bu yerda noz ketmaydi. Sen bu yerga o‘zingni sotish uchun kelding. Bu 
biznes. Ham sen pul qilasan, ham biz. Biz senga ish topib beramiz va shuning uchun 
haq olamiz. Sen ishlaysan va ham o‘zingni haqingni olasan, ham bizning haqimizni 
to‘laysan.
-Men o‘z xohishim bilan kelganim yo‘q!
-Bilaman, bu yerga hech kim o‘z xohishi bilan kelmaydi. Kimdir ishsiz qolgan. 
Kimdir bolalarini boqolmay qiynalgan, kimdir qo‘shnisi xorijdan pul bilan 
qaytganiga havas qilib kelgan va hokazo. Xullas, quloq sol. Pasporting menda turadi. 
Men seni olib borib qo‘ygan joyda yashaysan. Bu yerda ikki xil ish bor. Rasmiy 
fohishaxonada kam haq to‘lashadi. Norasmiy joyda esa, ko‘proq haq olasan va seni 
tekshirib, bola bo‘lib qolmasligi, kasallikka yo‘liqmasliging uchun tadbir olishadi. 

---

Istarang issiq ekan. Jazmaning ko‘p bo‘ladi. Istasang bir kechada o‘ttiztasini ishdan 
chiqarishing mumkin. Boshingdan pul to‘kiladi. Bu kecha menikisan. Bunisi bepul. 
Ammo oldin men seni bir tanish do‘xtirga olib boraman…
Firdavs ham insonni tahqirlashda Nodirxondan qolishmas edi. Nilufarning 
chidashdan boshqa yo‘li yo‘q. Ammo fohishaxonada barzangidek-barzangidek 
arablarning tahqirlariga chiday olmadi va paytini poylab qochdi. Yo‘lda turgan bir 
mirshabning yoniga borib shikoyat qilmoqchi bo‘ldi. Tilni bilmasang dunyo senga 
begona deganlari rost ekan. Mirshab uni olib kelib mana shu zindonga tashladi. Bu 
yerda rus tilini biladiganlar bor ekan. Qariyb bir oydan keyin uni o‘zbeklar 
saqlanadigan joyga o‘tqazishdi. To‘rtta o‘zbek ayoli bor ekan. 
Ulardan biri – Malika. Beshta bolaning onasi. Pul ishlayman, deb bu tomonlarga 
kelib qolibdi. Nilufar ularning suhbatiga quloq tutdi.
-Yer yutgurlar chet eldan ish topib beramiz, boyib ketasiz, deyishdi. Bolalarimni 
ovsunimga qo‘yib, Xoliqboy degan bittasidan qarz olib bularga bergandim. Uning 
foyizini ham to‘lashim kerak, hali. Men qayoqdan bilay, bunaqa ishligini. Olib kelib, 
barzangi arablarning to‘shagiga tashlashdi. Ha, yer yutgurlar! Aslida hamma ayb 
o‘zimiznikilarda. Ular bir miri uchun onasini ham, singlisini ham sotadilar. 
Bo‘lmasa, men necha martalab aytdim, beshta bolam bor deb. Hech bo‘lmasa 
sekingina bu ish sizga bo‘lmaydi deb aytmaydimi?
-Opa eringiz qayerda,-deb so‘radi Rahima ismli juvon. 
-Erim ham yer yutgur odam chiqmadi. Qayerdagi dindorlarga qo‘shilibdimi-yey, 
olib borib qamashdi. Ilgari aroqxo‘r edi. Keyin birdan machitga qatnab qoldi. 
Qandaydir varaqa tarqatayotganda ushlashibdi. Beshta bolasi bor odamga varaqa 
tarqatishga balo bormi?
-Eringiz mana shunaqa odamlar haqida eshitib joni halqumiga kelib, kurash 
boshlagandur-da,-dedi Lobar degan qiz.
-Bular bilan kurashib bo‘ladi-mi? Bular Xudoning balosi. Bularga Xudo bas kelmasa 
bandasi hech narsa qila olmaydi. Tepasida poshshoning qizi turgan bo‘lsa, bularga 
kimning ham tishi o‘tardi?
-Man oldin hamma balo Karimovdan kelmaydi, deb o‘ylar edim. Keyin bilsam 
Karimov ham shularning bittasi ekan.
-Lekin bunchalik emas, beshta bolasi bor ayolni olib borib, barzangiday arabning 
to‘shagiga yotqizib, pul ishla, deb Karimov aytmaydi-ku? U bilib qolsa, bularni 
jazolab tashlaydi. 
-E, jazolasa qizini jazolar edi. Ana shu bizlarni olib kelganlarning hammasi 
Durdonaga ishlar ekan. Manga Firdavsning o‘zi aytgandi.
-Ha, baliq boshidan sasiydi. Qizi qilgan ishni otasi bilmaydimi? Biladi. Yo qizidan 
qo‘rqadi yoki shunday qilishiga qo‘yib bergan. Ammo qiz o‘lgurning o‘zini ham 
Xudoning balosi deyishadi. Sakkizoyoq kabi o‘zini hamma tomonga urgan va 
sakkkiz xil rangda tovlanib, o‘ljasini yemasa qo‘ymas ekan…

---

Nilufar bu ayolarga ham rahmi kelar, ham hayron qolar edi. Negadir ular shunday 
katta dardni bir chetga surib, hangoma qilishayotgan edilar. Bu nima? Taqdirga tan 
berishmi? Bo‘layotgan voqealarning hammasi Xudoning ishi deb indamay 
o‘tiraverishmi? Axir bittasining beshta bolasi bor ekan? Ular nima bo‘ldi, deb 
o‘ylamasdan boshqa narsalar haqida gaplashib o‘tiribdi. Yana bittasi maktabda 
o‘qituvchi ekan. Qanday qilib bolalarning yuziga qarayman, deb o‘ylamasdan yengil 
suhbatga qovushib o‘tiribdi. Balki inson fitrati shundaydir? Har qanday azobdan 
ustun kelib, eng qiyin pallada ham o‘zini yo‘qotmaslikka harakat qilar?
Yo‘q, bular aslida o‘sha katta dardni tushunib yetmoqdalar va uning ildizni 
izlamoqdalar. Mayni xumdon uzumni, zindon mardni pishitadi, deganlar. Lekin 
Nilufar hali bu gaplarni shunchaki suhbat deb o‘ylar edi.
-Singlim ko‘p ichikavermang,-dedi ayolardan biri unga.-Biz besh oydan beri shu 
yerdamiz. Sizga-ku endi bir oy bo‘libdi. Bizni mamlakatga jo‘natish uchun qonun 
yo‘q ekan. Yaqinda ikki mamlakat orasida shunaqa shartnoma tuzilgandan keyin 
jo‘natishar ekan. Ungacha boshqa yo‘limiz yo‘q. Xudoga shukur qiling, ana u 
barzangilardan qutuldik. Bu yerdagilarning hammasi sizga taqdirdosh. Hammamiz 
iflos to‘shakdan qochganlarmiz. Pullari ham, o‘zlari ham zormanda qolishsin. 
Ularga ham Xudoning bir balosi bordur? Axir tepadan ko‘rib turgandir? Bir kunmas, 
bir kun jazolarini berar.
Nilufarning bu ayollardan bitta farqi bor edi. Ular tezroq uylariga qaytishni istar 
edilar. Nilufar esa qaytmaslikni. Axir qaytib, qayerga boradi? Qayerga? Butun 
xorliklarni qayta boshdan yashashgami? Ana shu savol unga tinchlik bermasdi.
-Bizning mamlakatga yuborishlariga qonun yo‘q ekan deyapsiz, boshqa joyga ham 
yuborishmaydimi?-deb so‘radi bir kuni u ayollardan.
-Agar men boshqa joydanman, deb aytganingizda yuborishar edi. Agar boshqa bir 
mamlakatda qarindoshlaringiz bo‘lsa, aytsangiz o‘sha yoqqa yuborishadi. Hali ham 
men o‘sha yerdanman, qo‘rqqanimdan boshqa gap aytgan edim, desangiz bularga 
nima, siz hujjatsiz bir odamsiz, ishonmasdan ilojlari yo‘q…
Nilufar shundan keyin tarjimon orqali o‘zini asli afg‘onistonlik o‘zbeklardan deb 
ayttirdi. Ayollar aytgandek, darhol vaziyat o‘zgardi. Uni boshqa zindonga 
tashlashdi. Endi bu yerda ahvol o‘zgacha ekan. Kun bo‘yi ayollar faqat Qurʼon 
o‘qishar, tilovat qilishar, suhbatlari ham hadislaru diniy rivoyatlarni takrorlash ekan. 
Shu yerda u bir qunduzlik ayol bilan tanishdi. Ota bobosi Qashqadaryodan ekan. 
Ruslar bosib kelgan paytda Amu daryoning narigi tomoniga o‘tib ketishgan ekan. 
Keyin ruslar Afg‘onistonga bosib kirganda Fotima ismli bu ayol eri bilan Eronga 
qochib ketibdi. U yerdan ham qochib, Hollandiyaga borib, boshpana olishibdi. U 
yerda bola chaqalari bor ekan. Eri bilan Dubayga kelib tijorat qilishar ekan. Eri shu 
yerda tolibonchilarga qo‘shilib qolibdi.
-Toliblarning orasida Vatandan kelganlar ham bor ekan, juda ko‘p ekan, oilalari va 
bolalarini ham olib o‘tishgan ekan…,-dedi Fotima.

---

Fotimaning eri ishni unga tashlab, o‘zi Afg‘onistonga ketibdi.
-Bolalaringiz qayerda?-deb so‘radi Nilufar. 
-Bolalardan kuydik. Biz borgan mamlakatda hamma narsa bor ekanu ammo 
bolalarni saqlab qolish mumkin emas ekan. Ikkita bolamiz bor edi. Bittasi dod-
voyimziga qaramay nemisga uylanib ketdi. Xotini yomon chiqdi. Biz bilan 
uchrashtirmay qo‘ydi. Ikinchisi ham o‘g‘il edi. U nashavand bo‘lib qoldi. Shundan 
keyin tijoratni bahona qilib, bu yerlarga keldik. Erim toliblarga qo‘shilib ketdi. Ishi 
yaxshi. Hozir Kobulda, unga katta ish berishgan.
-Siz nega bu yerdasiz?
-Ayol yolg‘iz qolmasin ekan. Darhol boshiga balo yog‘iladi. Bittasi ko‘z olaytirgan 
edi, qo‘limdagi idish bilan urib yuboribman, ko‘zi ozgina lat yedi-yu ammo o‘zi yer 
yutgur mirshablardan ekan. Zindonga tiqishdi. Hollandiyadan ekanligimni 
aytmadim. Afg‘onistondanman, dedim. Bugun erta jo‘natib yuborishadi. Erim oraga 
kiribdi.
-Opajon meni ham olib keting, taniyman deng, qo‘shnim bo‘ladi, deng…
Ikki kun ichida Nilufar va Fotima rostdan ham opa-singildek bo‘lib qoldilar. Ular 
zindondan chiqib ketar ekanlar, Nilufar o‘zbekistonlik ayollar zindoniga kirib 
ketayotgan erkaklarni ko‘rib qoldi, tanidi, Olimjon, “laʼnati” deb baqirdi, ammo 
tovushi chiqmadi, o‘sha tomonga yugurmoqchi edi, qunduzlik o‘zbek dunonasi 
tortib qoldi... 
Shu bilan Nilufarning Afg‘oniston hayoti boshlandi. Fotimaning eri hukumatda 
ishlab, sobiq Sho‘ro mamlakatlaridan kelganlar bilan shug‘ullanar ekan. Nilufar tez 
orada o‘zbekistonliklar bilan tanishdi. Nilufardagi qasos hissi hammani hayratga 
soldi. Hatto uni josus qilib yuborishgan ham deb o‘ylashdi. Lekin bittasi to‘rtinchi 
xotin qilib oldi.