Jahongir mamatov karimovning kirdikorlari

 
 
 
 
 
 

---

127 
44. “TUZ”LARNI YO’QOTISH 
Yana bir hokim arizasini yozdi. (Xabarlar oqimidan). 
Qarta o’yinida har qanday qartani ura oladigan kozirlar bo’ladi. Kozirlar odatda tashqi kuch 
ta’siridan paydo bo’ladi. Ammo kozirdan tashqarisini ura oladigan doimiy qarta bo’lmish tuzlarga 
nisbat berib ba’zi odamlarni ham xalq orasida “tuz” deyishadi. Karimov ana shunday “tuz” larni 
yo’qotishga usta. 
1990 yillarning boshida uning uchun asosiy “tuz” Shukrullo Mirsaidov edi. 
Birinchidan, u xalq orasida tajribali rahbar sifatida tanilgan. 
Ikkinchidan, boshqaruv tizimlarida o’z tarafdorlariga ega. Uchinchidan, muxolifat bilan ham til 
topisha oladi. 
Aslida Karimov bu “tuz”ni ham boshqalari kabi faqat o’zi o’ynagisi bor edi. Ammo u Karimovga 
tobe bo’lib qolishni istamadigina emas, balki “kozir”ni urmoqchi bo’ldi. Lekin urolmadi. Karimov 
uning har uchchala ildiziga hujum qildi. Avval rahbar sifatida maydondan chetlatdi. Keyin 
boshqaruv tizimlaridagi tarafdorlarini yo’qotdi va nihoyat muxolifat bilan ham aloqasini kesdi. 
Karimov uchun yana bir “tuz” Nazir Rajabov edi. 
Men Nazir Rajabov haqida ilk bor 1970 yillarning oxiri 1980 yillarning boshida u Buxoroda (u 
asli romitanlik-JM) yong’inga uchragan bir yirik korxona binosini qayta tiklash loyihasini 
tayyorlab, SSSR Davlat mukofotini olganda eshitgandim. Keyin u juda yosh bo’lishiga 
qaramasdan juda katta vazifalarda ishladi, Qurilish vaziri bo’ldi, Namangan viloyat partiya 
qo’mitasining birinchi kotibligidan Samarqand viloyatiga ayni vazifaga o’tkazilganda, uni 
bevosita tanidim. 
U yangicha fikrlaydigan, tashabbuskor, tinib-tinchimas, adolat tomonida mahkam turadigan, 
adolatsizlikka chiday olmaydigan bir rahbar edi. 
Ilgari Samarqandda xuddi ana shunday bir rahbar bo’lgan – Vladimir Nikolaevich Qodirov. Uni 
43 yoshida zaharlab o’ldirishgan. (Bolalar uyidan chiqqan xalqparvar Qodirov haqida yozgan 
kitobim oshkoralik yillarida “Qishloq haqiqati” gazetasida davomli o’laroq e’lon qilingandi-JM). 
Menga Qodirovni eslatgan Nazir Rajabovning taqdiridan ham qo’rqardim. Kommunistik rejim 
paytida ham xalq tomonida bo’lgan sanoqli rahbarlar etishgan, lekin ularni tezda yo’qotishgan. 
O’g’rilar, militsiya, mafiya, hatto partiyaning ichidagilar ham Nazir Rajabovga qarshi edilar. 
U adolatpesha rahbar bo’lish bilan birga adabiyotsevar ham edi. Mashrab she’rlarini to’laligicha 
yoddan biladigan, Navoiy asarlari borasida hammani hayratga solib, lol etadigan bir inson edi. 
Men yozgan yuzlab fel’etonlar bo’yicha u tekshirishlar o’tkazdirib, begunoh qamalgan yuzlab 
odamlarni ozodlikka chiqargan, bukilgan haqiqatni tiklagandi. Ammo bir kun qo’rqqanim bo’ldi. 

---

128 
“Obkom”binosiga kelsam, hamma sarosimada. Ideologiya kotibi rahmatli Farog’at Shukurovaning 
xonasiga borsam, u yig’lab o’tiribdi: 
-Nazir akani qo’liga kishan solib olib ketdilar,-dedi u. 
Keyin Nazir aka hikoya qilishicha, uni qurilish mashinasining beton qorishtiriladigan qutisi ichiga 
tashlab, aylantira-aylantira bir joyga olib borib, u erdan Moskvaga etkazib, zindonband etishgan. 
Unga qo’llanilmagan qiynoqning o’zi qolmagan. “Sport bilan shug’ullanganim jismonan va 
Navoiy hamda Mashrabni yoddan bilganim ma’nan meni qutqazdi” degan edi u. Qiynoqlardan har 
kuni hushidan ketib, hushiga qaytgan. 
Biz Samarqandda “Nazir Rajabovni ozod qilish va o’z ish joyiga tiklash qo’mitasini” tuzdik. 
Islom Karimov kelib, uni rosa maqtadi, birga o’qiganligi va vatanparvarligini, millatparvarligini, 
haqiqatni himoya qiluvchi insonligini aytib, “Mana qamoqdan chiqdi, oqlangani haqidagi qog’ozni 
olib kelishi bilan joyiga tiklaymiz” deya Samarqandda “birinchi”likka Po’lat Abdurahmonovni 
tayinladi. 
Nazir aka oqlandi. Ammo Karimov so’zida turmadi. Nazir aka haqida uni yomon otliq qiladigan 
targ’ibot yurg’izdi va keyin ham Abdurahmonovni qayta tayinlab ketdi. 
Nazir aka Karimovning qarshiliklariga qaramasdan 1990 yilda O’zbekiston xalq deputati etib 
saylandi. Ammo Karimov unga nisbatan og’ir zug’umni bir kun ham to’xtatmadi. Uni hatto 
Buxoroda o’zi ilk bor boshqargan qurilish tashkilotida ham ishlashga qo’ymadi. 
Keyin uning Moskvaga ketib qolgani haqida eshitdim va bu tashkilotchi hamda adolatsevar 
odamning bundan so’nggi taqdiri haqida boshqa ma’lumotga ega emasman. 
Karimov bevosita o’z komandasidan chiqqan yoki komandasidagilardan “tuz”ligi iddao 
qilinganlarni ham “kallaklab” turdi. 
Kim bo’lishidan qat’iy nazar xalq orasida Karimovdan keyin uning o’rniga kelishi haqida gap 
tarqalsa, uning boshi “sapcha” bo’lib ketaverdi. Uzoqqa bormaylik, Zokir Almatov, Qodir 
G’ulomov, Kozim To’laganov va boshqalar ana shunday nomlari prezidentlikka taxmin qilinib, 
har tomonda gapirila boshlangan qo’lbola “tuz”lardan edilar. 
Yangi ”tuz”lardan biri haqida 2006 yilning 29 iyul kuni Demokratik O’zbekiston Kongressining 
Internet sahifas
ida quyidagilar yozilgan edi׃ 
“Karimovdan keyin O’zbekistonni boshqarishga qodir rahbarlar yo’q degan gaplarni eshitamiz. 
Bor va anchagina. Bazi manbalarga ko’ra yaqinda Islom Karimov bundan bir necha ayil oldin 
2500 yilligi nishonlangan Samarqandning 2750 yilligini o’tkazish tashabbusi bilan chiqqan viloyat 
hokimi Mamarizo Nurmurotov (pasportda: Mamarizo Berdimuratovich Nurmuratov)ning taklifini 
qabul qilgan va uni chaqirib gaplashgan. Uning Bosh vazir etib tayinlanishi va Karimovdan keyin 
mamlakatni boshqarishi mumkinligi aytilmoqda. Bunga hatto Putin ham qarshi emas ekan. 

---

129 
Chunki 1960 yilda Samarqand viloyatining Payariq tumanida tug’ilgan Nurmurotov 
Leningraddagi moliya-iqtisod institutini bitirgan – Putining mahallasida. Yana mutaxassisligi 
iqtisodchi, iqtisod fanlari nomzodi. Bu birinchi omil. 
Ikkinchi omil esa, Karimov o’z otasi asli Payariqdan ekanligini aytadi va Nurmurotovni otasiga 
jiyan-nevara deb biladi. Shuning uchun ham uni topishi bilan tez “tepa”ga ko’tardi. 
Nurmurotov mehnat faoliyatini 1982 yilda Toshkent xalq xo’jaligi institutida (Karimovning 
jonajon oliygohida) o’qituvchilikdan boshlagan. 1985-1988 yillarda Moskva moliya institutining 
aspiranti bo’lgan. Moskvadan qaytgach, 1988 yildan 1991 gacha Toshkent xalq xo’jaligi institutida 
o’qituvchi, 1991-1993 yillarda Toshkent moliya instituti dotsenti bo’lgan. 
Bu yog’iga qarang: 
1993-2000 yillarda O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki raisi maslahatchisi, o’rinbosari, 
birinchi o’rinbosari vazifalarida ishlagan. Keyin 2000-2004 yillarda O’zbekiston Respublikasi 
moliya vaziri. 2004 yil iyul oyidan buyon Samarqand viloyati hokimi. 
2005 yil yanvar oyidan O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati a’zosi. 
Karimovning ko’nglida yotgan nomzodlardan biri ana shu! Yo’q desangiz vajingizni ayting! 
Mamarizo Nurmurotovni yaqindan tanigan kishilardan biri: 
-U Samarqand Universiteti oldidagi hech kim jura’t eta olmagan “Bulvar”dagi qadimiy chinorlarni 
qo’porib tashladi. Falakning gardishi bilan prezident bo’lib qolsa, Karimovning “chinor”larini ham 
qo’porib tashlashi mumkin!-dedi. 
Lekin yana samarqanddan “poshsho” chiqishi qandaydir noroziliklarga sabab ham bo’lishi turgan 
gap. Ammo bitta samarqandlikning xatosini ikkinchisi tuzatsa bu qadimiy shahrimiz obro’si uchun 
yaxshi bo’ladi. 
Aslida ham u prezident bo’lib qolsa, u reformator deb iqtisodiy islohotlar qilishi va demokratik 
muxolifatga ham yo’l ochishi mumkinligiga ishonganlar bor. Ammo bu yil ham o’tgan yilgi kabi 
Samarqand viloyati paxta planini bajara olmasa, bu uning yo’lini to’suvchilarga qo’l kelishi va 
Mirziyoevlar uni Karimovning ko’nglidan chiqarishlari hech gap emas…” 
Taxmin to’g’ri chiqdi. Karimovga kirib, “Nurmurotov prezident bo’laman” deb yuribdi va bu 
haqda xabarlar ham chiqarmoqda, deyishgan ekan, Karimov unga telefon qilib, juda qattiq 
haqoratlagan va arizani yozishni buyurgan. Nurmurotov bu xabar chiqib ketishidan bexabar 
ekanligini tushuntiriish uchun Karimovning qabuliga kirishga harchand urinmasin, qabul 
qilinmagan. Natijada ishdan ketish haqida arizani yozib topshirgan. Yana bir “tuz” yo’qotildi… 
Vashington 2005-2007 yillar 

---

130