Jahongir mamatov: iak memuar umid yoki kirish o’rnida

Amir Temur: O’n birinchi: Men doimo sayidlarga ehtirom bilan qarardim, ulamo va 
shayxlarni e’zozlardim.
Sayidlar, Payg’ambar avlodlari, Haqni haq deguvchilar… Ularning boshida qay bulutlar 
aylangani, aylanayotganini butun dunyo ko’rib turibdi. U ham ulamolarni e’zozlardi. Agar adib 
Said Ahmad uni maqtasa, Hamid G’ulom, Mirmuhsinlar doimgidek madhiya o’qisalar, Odil 
Yoqubov, Pirimqul Qodirov, O’tkir Hoshimov… oqlovchilik qilsalar e’zozlardi. Erkin Vohid, 
Abdulla Orif… laganbardorlik evaziga u kishining e’zozlarida. Ahmadali Asqarov, Po’lat 
Habibullaev, Erkin Shayxov, Ozod Sharafiddinov, Akmal Saidov… kabi olimlar ham e’zoz 
qurshoviga kirdilar. Sababning ham sababi bor. 
Islom Karimov ulamolar – fozilu fuzallolarni faqat madhiyago’ylar deb biladi. Ular uning 
«O’zbekistonning o’z taraqqiyot va istiqlol yo’li» va boshqa kitoblarini yozib berdilar. So’ng 
o’zlari majlislar, ilmiy konferentsiyalar o’tkazib, uni maqtadilar, ko’klarga ko’tardilar. Ammo xalq 
ahvolidan so’z ochmadilar. 
Ulamolarning «kashfiyot»lari shu darajaga borib etdi-ki, O’zbekistonda yashayotgan yuz yoshdan 
ziyod umr ko’rganlar nomidan Prezidentga uzoq umr tilab murojaat “bitdilar”. Bunday “kashfiyot” 
bilan ismi-sharifini yozolmagan, ostona hatlab tashqariga chiqolmagan qashqadaryolik, buxorolik, 
surxondaryolik, qoraqalpog’istonlik onaxonlar, bobolarning ustidan kuldilar. 

---

O’zbekiston fani, adabiyoti, san’ati esa orqaga ketdi. Islom Karimov zamonida dunyoga tatigulik 
qanday asar yoki yangilik yaratildi? 
Namanganda neft qazishdagi katta falokatni ulkan yangilik deb jar soldilar, mukofotlar oldilar. 
Katta boylik esa 60 kun yondi. Uni to’xtatib bo’lmadi. Olov o’zi tingachgina, «Olov 
bo’ysundirildi» deb xitob qilindi. Kashfiyot shu qadar edi. Ammo Karimov akademik bo’lmagan 
akademiya qolmadi. Brejnev tirik bo’lganda balki unga hasad qilarmidi?! 
Farhod Ro’ziev kabi olimchalar esa «Islom Karimov dunyoda yangicha yo’l yaratdi, uni Nobel 
mukofotiga taqdim qilish kerak» deyishgacha borib etdilar. 
Na iloj, e’zozni qullik kaltagi, deb tushunganlar xato qilishmadi. Vaqtinchaga. Bir kunmas bir kun 
ularni “e’zoz kaltagi” sindirib tashlasa, aslo ajablanmayman. Bu zolim podsholarga xos hunar. 
Amir Temur: O’n ikkinchi: Men o’zimning ikromiyatim va rahmdilligim tufayli kishilarning eng 
past tabaqalarining ham, hattto boshpanasiz gadolarning ham rahmatiga sazovor bo’ldim. 
Islom Karimov rahmat olishning boshqa yo’llarini yaratdi. Bolasiga «Islom» deb, uning ismini 
berganlar gilamli, uyli, bolalari esa qo’g’irchoqli bo’lishdi. Hatto tili chiqmagan bolakaylarga 
faxriy yorliq va Prezidentning maktubi topshirildi. 
Gadolar shu qadar ko’payib ketdilarki, joy talash janjali bilan ovora bo’lib Islom Karimovni 
maqtashni ham unutdilar. 
Biroq, gazetalar, radio, oynaijahon ularning o’rinlarini to’ldirib turdi. Rahm-shavqat haqida 
afsonalar to’qildi, qo’shiqlar aytildi, ammo birov uni ko’rmadi… 
Nihoyatda qisqa taqqosimiz budur! Ummondan qatra. Bugun dahshatli ummonning barcha 
kulfatlarini sanashning uzi azobdir. Faqat, uning qatrasida shu qadar jinoyatlar, qabihliklar 
yashirin. 
Shu bois ham Karimov nomi aytilganda ulug’ sohibqiron nomlarini yonma-yon keltirish 
bobomiz ruhiga haqoratdir.