Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

 
8-
§
. Ipoteka kreditlari va ulardan foydalanish imkoniyatlari 
 
Aholining keng qatlami, shu jumladan, yosh oilalar uchun uy-joy 
qurilishini va rekonstruktsiya qilishni moliyalashtirish va ipoteka 
kreditlari 
berish 
O‗zbekiston 
Respublikasining 
«O‗zbekiston 
Respublikasining Markaziy banki to‗g‗risida», «Bank va banklar 
faoliyati to‗g‗risida», «Ipoteka to‗g‗risida»gi qonunlari, «Uy-joy 
qurilishi va uy-joy bozorini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari 
to‗g‗risida» va «Yosh oilalarni moddiy va ma‘naviy qo‗llab-
quvvatlashga 
doir 
qo‗shimcha 
chora-tadbirlari 
to‗g‗risida»gi 
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari hamda banklar 
faoliyatiga oid boshqa me‘yoriy hujjatlar asosida amalga oshiriladi. 
Ipoteka krediti aholiga va yosh oilalarga kreditlanayotgan ko‗chmas 
mulk obyektini garovga olish orqali uy-joy qurish, uni rekonstruktsiya 
qilish va sotib olish uchun beriladigan uzoq muddatli kredit, Ipoteka 
kreditlari jismoniy shaxslarga ularning yashash (ro‗yxatdan o‗tgan) 
joyidagi bank filiali tomonidan shartnoma asosida va qaytarishlik, 
to‗lovlilik, ta‘minlanganlik, maqsadli foydalanish va muddatlilik 
shartlarida beriladi.
Aholiga va yosh oilalarga ipoteka kreditlari: uy qurish, uyni 
rekonstruktsiya qilish, birlamchi va ikkilamchi uy-joy bozorlaridagi uyni 
yoki ko‗p xonadonli uydagi kvartirani sotib olish uchun beriladi. Bunda 
461
loyihalarini birgalikda kreditlash
 sinditsiyalashtirilgan kredit 
deyiladi
. 
Bunday yirik loyihani moliyalashtirish uchun
 
ikki yoki undan ortiq 
banklar o‗rtasida o‗zaro kelishadi va 
bank sindikatini
tashkil qilishadi. 
Sinditsiyalashtirilgan kreditlar qaytarishlik, to‗lovlilik, ta‘minlanganlik, 
muddatlilik va maqsadli foydalanish shartlari asosida kredit shartnoma 
bo‗yicha faqat yuridik shaxslarga beriladi. 
Sinditsiyalashtirilgan kredit berish muddati, foiz stavkasi miqdori 
yirik investitsiya loyihalarining qoplanish muddatiga, tomonlar 
o‗rtasidagi kelishuvga asosan kredit shartnomasida belgilanadi. Zarar 
bilan ishlaydigan, nolikvid bo‗lgan, samarasiz investitsiya loyihalarini 
taqdim qilgan mijozlarga sinditsiyalashtirilgan kreditlar berilmaydi. 
Qarz oluvchi bankka yirik kredit berishni so‗rab murojaat 
qilganidan keyin, bank (yetakchi bank) sinditsiyalashtirilgan kreditlashni 
amalga oshirishning mumkinligi to‗g‗risida kredit qo‗mitasi qaror qabul 
qilgan taqdirda, bank bu loyihani moliyalashtirish uchun bank 
sindikatini tashkil qilish to‗g‗risida tashabbus bilan chiqib qaror qabul 
qiladi. 
Sinditsiyalashtirilgan kreditni berishga xorijiy banklar va boshqa 
xorijiy moliyaviy institutlar jalb etilishi mumkin. Ishtirokchi banklar 
o‗rtasida mazkur investitsion loyihani birgalikda kreditlash borasida 
bitim imzolangandan keyin bank sindikati tuzilgan hisoblanadi va ushbu 
bitimni 
imzolagan 
barcha 
ishtirokchi 
banklar 
o‗zlariga 
sinditsiyalashtirilgan 
kreditlash 
borasida 
majburiyat 
olgan 
hisoblanadilar. 
Yirik investitsiya loyihaga sinditsiyalashtirilgan kredit olish uchun 
mijoz yetakchi bankka quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:
kredit buyurtmasi; 
loyihaning texnik-iqtisodiy asoslanishi; 
qarz oluvchining bank hisob varag‗iga pul tushumlari (pul oqimi) 
taxmini, albatta, ko‗rsatilgan biznes-reja; 
qarz oluvchining kreditga layoqatliligini aniqlash uchun soliq 
organlari tomonidan tasdiqlangan oxirgi 3 yillik moliyaviy hisoboti, 
kreditning ta‘minoti va boshqa hujjatlarlarni taqdim qilishi lozim. 
Kreditning ta‘minlanganligi sifatida mijoz
mulkini, 
qimmatli 
qog‗ozlarni garovga qo‗yishi yoki bank yoki sug‗urta tashkiloti 
kafolatini, uchinchi shaxsning kafilligini olishi yoki sug‗urta 

---

460
59-jadval