Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

 
 
XIV BOB. KICHIK BIZNES VA TADBIRKORLIK 
SUBYEKTLARINI KREDITLASH 
 
1-
§
. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni kreditlashni tashkil 
qilish asoslari 
 
Iqtisodiyotning barcha sohalari va tarmoqlarida erkinlashtirish 
jarayonlarini izchillik bilan o‗tkazish va iqtisodiy islohotlarni 
chuqurlashtirish, bank tizimini tubdan mustahkamlash bu sohada ham 
islohotlarni faollashtirishni, banklarning kapitallashuvini oshirishni va 
bo‗sh pul mablag‗larni bank oborotiga jalb qilish hisobidan ularning 
kredit berish imkoniyatlarini kengaytirish orqali kichik biznes va 
xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirishni talab etadi. Kichik biznes va 
xususiy tadbirkorlik mamlakatimiz taraqqiyotida muhim o‗rin tutgani 
sababli bu sohani rivojlantirish hamda qo‗llab-quvvatlashga katta e‘tibor 
berib kelinmoqda. Keyingi yillarda jahon iqtisodiyotida kichik 
biznesning o‗rni va ahamiyati mustahkamlanib bormoqda. Xalqaro 
moliya tashkilotlarining tahlillariga ko‗ra so‗nggi 30 yilda rivojlangan 
mamlakatlar ishlab chiqarishida kichik biznesning ulushi 30 foizdan 70 
foizgacha, ba‘zi mamlakatlarda undanda yuqori ko‗rsatkichlarga o‗sgan, 
ish bilan band aholining 70-80 foizi mazkur sohada faoliyat olib 
bormoqda. Ko‗pgina davlatlar mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirish, 
yangi ish o‗rinlar yaratish, aholi bandligini ta‘minlash, ishlab 
chiqarishga yangi texnologiya va innovatsiyalarni joriy qilish, davlat 
budjetini soliqlar bilan to‗ldirishda kichik biznesdan dastak sifatida 
foydalanmoqda. 
60-jadval 
Ba‟zi davlatlarda kichik biznesdan foydalanish imkoniyatlari 
 
Kichik biznesdan foydalanish 
imkoniyatlari 
Mamlakatlar 
Ijtimoiy muammolar (ishsizlik, 
kambag‗allik)ni bartaraf qilish dastagi 
Albaniya, Braziliya, Hindiston 
O‗rta sinfni shakllantirish, ijtimoiy-iqtisodiy 
va siyosiy barqororlikka erishish 
Belgiya, Buyuk Britaniya, Germaniya, 
Fransiya, Kanada, Ispaniya 
Ressetsiyaning oldini olish 
AQSh, Isroil 
Yangi bozorlarga chiqish va eksport 
salohiyatni oshirish 
Kanada, Meksika, Singapur, Yaponiya 
Islohotlarning samarasi va izchilligini 
ta‘minlash 
Vengriya, Polsha, Xitoy, Chexiya 
449
Iste‘molchi olingan iste‘mol krediti summasini qaytarishni va 
mazkur kredit bo‗yicha hisoblangan foizlarni to‗lashni muddatidan 
ilgari amalga oshirishga haqli. Bunday holda iste‘molchi faqat iste‘mol 
kreditidan haqiqatda foydalanilgan muddat uchun foizlar to‗laydi. 
Iste‘mol krediti kredit maqsadi, muddati va miqdoridan qat‘i nazar 3 
oydan 3 yilgacha bo‗lgan muddatga beriladi. Iste‘mol kreditining eng 
ko‗p miqdori kreditning maqsadiga qarab belgilanishi mumkin.
Iste‘mol krediti bo‗yicha yillik foiz miqdori iste‘mol kreditining 
muddati va garov sifatida to‗lanadigan boshlang‗ich badal miqdoridan 
kelib chiqqan holda belgilanadi. Buni quyidagi jadval ma‘lumotlaridan 
ko‗rishimiz mumkin.
55-jadval