Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

«Kredit liniyasini ochish» 
yo‗li bilan ssudalar berish bankning 
kafolatli majburiyatnomasi bilan rasmiylashtirilishi lozim. Bunda bank 
vakillik hisob varag‗ining holatidan qat‘i nazar, kredit shartnomasida 
belgilangan doiralarda kredit miqdori, muddati va limitida qarz 
oluvchiga hech qanday to‗siqlarsiz kredit berilishini kafolatlovchi 
majburiyatlarni o‗z zimmasiga oladi. 
Bankning kafolat majburiyatnomasi ikki nusxada tuziladi, ulardan 
biri kredit xodimining farmoyishiga ko‗ra hisob yuritilishi uchun 
buxgalteriyaga beriladi va buxgalteriya bo‗limida ―91809-bank bergan 
majburiyatnoma‖ hisob varag‗ida o‗z ifodasini topadi, ikkinchisi qarz 
oluvchining kreditga doir hujjatlarida saqlanadi. 
«Kredit liniyasini 
ochish» 
kreditning miqdori, undan foydalanish muddati va uni to‗lash 
davriyligi qarz oluvchining tovar yetkazib beruvchilar va xaridorlar 
bilan tuzgan shartnoma-bitimni tahlil qilish asosida belgilanadi, bu 
kredit shartnomasida aks ettirilishi lozim. 
«Kredit liniyasini ochish»ga xizmat ko‗rsatganlik uchun qarz 
oluvchi bankka foizlarni to‗laydi. Foizlar kreditdan foydalanish 
darajasidan qat‘i nazar kreditlash limitining barcha summasiga 
hisoblanadi. Bunda limitlashtirilgan summaning barchasini yoki bir 
qismini ishlatsa ham umumiy summaga nisbatan foiz to‗laydi. 
Kreditning qaytarilishi bank tomonidan belgilab beriladigan maxsus 
grafik bo‗yicha mijozning hisob varag‗idagi mablag‗lardan amalga 
oshiriladi. Hisoblangan foizlar har oyda yoki belgilangan muddatlarda 
o‗tkazib boriladi va shartnoma muddati tugaganda asosiy qarz summasi 
bankka qaytariladi. Agar kreditni muddatdan oldin qaytarish istagi 
bo‗lsa, to‗lov topshiriqnomasi orqali amalga oshiriladi. Agar ssuda o‗z 
muddatida qaytarilmasa, unda hisob raqamga tushayotgan barcha 
mablag‗lar ssudani qoplash uchun foydalaniladi. 
Ochiq kredit liniyalari bank va mijoz o‗rtasida o‗tkazilgan kredit 
shartnomasida ko‗rsatilgan barcha hisoblangan pul hujjatlarini kredit 
hisobidan to‗lash imkoniyatini beradi.
Kredit liniyasi, asosan, bir yilga ochiladi, ba‘zi hollarda undan qisqa 
muddatga ham ochilishi mumkin. Kredit liniyasi muddati davomida 

---

430
amal qilish muddati 30 kun bo‗lgan akkreditivlarni ochish uchun pul 
hisob-kitob hujjatlarini to‗lashda kredit berishlari mumkin.
Xo‗jalik yurituvchi subyektlarga