Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

murakkkab foizlar
ham qo‗llanishi mumkin. 
Ular odatda uzoq muddatli kreditlashda qo‗llanilib, hisoblangan foiz 
summalari 
shartnoma 
muddati 
tugallanmaguncha 
kreditorga 
to‗lanmaydi, balki qarzning asosiy summasini ko‗paytiradi. Bizning 
bank amaliyotimizda murakkab foiz hisoblash metodi asosan yuridik va 
jismoniy shaxslarning depozit va omonat schyotlari bo‗yicha qo‗llanadi. 
Bu usuldan foydalanganda hisoblangan mablag‗lar hajmi qarzga 
qo‗shiladi va ularga nisbatan foiz hisoblanib boriladi. 
Foiz hisoblashning usullari ko‗p jihatdan berilgan kreditning 
muddatiga bog‗liq bo‗ladi. Bularga muvofiq tarzda quyidagi murakkab 
foizlarni hisoblashning variantlari qo‗llanadi: 
O„f =( Bq * (1+k*fs )) – Bq. 
Yuqorida keltirilgan formulaga asosan o‗sgan foiz (O‗f) miqdorini 
aniqlashimiz mumkin.
O‗f = (200 000000 *(1 + 0,12*180 kun/ 365 kun)) - 200 000000 
=11 835 616,4 so‗mni tashkil etadi. 
O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan o‗rnatilgan 
me‘yorlarga asosan
- real foiz stavkasi
– bu aktivning foydalanish muddati davomida 
kutilayotgan kelgusi pul tushumi oqimlarini diskontlash uchun va 
aktivning boshlang‗ich balans qiymatiga tenglashtirish uchun zarur 
bo‗lgan foiz stavkasidir; 
- real foiz stavkasi usuli 
esa aktivning (majburiyatning) xizmat 
muddati davomida diskontni yoki mukofotni foizli daromadga (yoki 
xarajatga) amortizatsiya qilish yoki kechiktirilgan foizli to‗lovlarni 
(masalan, har oyda emas, har yili olinadigan yoki to‗lanadigan) 
taqsimlash orqali o‗zgarmas foiz stavkasini tan olishga olib keluvchi 
usuldir. 
Banklar kreditlar, qarz qimmatli qog‗ozlari va boshqa moliyaviy 
vositalar bo‗yicha foizlarni hisoblab borishni quyidagi hollarda 
to‗xtatadi: 
1. Aktivlar Markaziy bank normativ hujjatlariga muvofiq 
substandart, shuhbali va ishonchsiz turlarga tasniflanganda. 
2. Aktiv MЌXSga muvofiq qadrsizlanganda. 
3. Asosiy summani qaytarish yoki uning foizini to‗lash muddati 60 
kun va undan ortiq muddatga kechiktirilgan holda (qaytarish muddati bir 
yilgacha bo‗lgan foizli aktivlar bo‗yicha). 
431
Mazkur kredit qishloq xo‗jalik xomashyosini qayta ishlash, 
tayyorlash faoliyati bilan shug‗ullanuvchi korxonalarga, savdo, ta‘minot 
va boshqa xo‗jalik subyektlarga, odatda, umumiy asoslar va qoidalarga 
ko‗ra beriladi. 
Yuqorida qayd etilgan kredit berishning majburiy shartnomalaridan 
biri qarz oluvchining moliyaviy holati barqaror bo‗lishidan iboratdir.