Jahon tarixi



Download 3,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet229/251
Sana31.12.2021
Hajmi3,83 Mb.
#255909
1   ...   225   226   227   228   229   230   231   232   ...   251
Bog'liq
[@e tarix] 8-sinf Jahon tarixi (2)

Sen-Sim on. 
tadbirkorlik,  teng  im koniyatlar  qaror
144


topishi  lozimligini;  huquqiy  davlat  g‘oyasi,  fuqarolarning 
qonun  oldida  tengligi,  bag‘rikenglik va  ozchilik  huquqlarining 
himoyalanishi  zararligini;  asosiy  huquq  va  erkinliklar  (vijdon, 
so‘z,  yig‘ilishlar,  turli  uyushmalar  va  partiyalar  tuzish)  va 
umumiy  saylov huquqi joriy etilishini  o‘z g‘oyalarining  zarariy 
sharti  deb  qarardilar.  Liberalizm  hokimiyat  tepasida  turgan 
sanoat  buijuaziyasining  g‘oyasi  sifatida  paydo  bo‘ldi.  Uning 
rivojlanishiga  ingliz  Jon  Lokk  va  fransuz  Shari  Moteskelar 
katta  hissa  qo‘shdi.  XIX  asr  o‘rtalariga  kelib  G ‘arbning  ilg‘or 
mamlakatlarida  hukmron  dunyoqarash bo‘lib  olgan  liberalizm 
mutlaq  monarxiyaga  qarshi  faol  kurash  olib  bordi.
Sotsializm.  M ehnatkashlar  erkinligi 
uchun  kurashning  dastlabki  davridagi 
achchiq  tajriba  yangi  —  sotsialistik  va 
kom m unistik  nazariyalarning  paydo 
bo‘lishiga olib  keldi.  Sotsializm faqatgina 
eski  tartib larn i  y o ‘q  qilish  zarurligi 
haqida  emas,  insonlarning to ‘liq  ijtimoiy 
tengligi  mavjud  bo‘lgan  yangi  jamiyatni 
qurish  haqidagi  ta’limot  ham  edi.  XIX 
asrning  birinchi  yarmidagi  sotsialistlar 
yangi  jam iyatni  ishlab  chiqaruvchilar 
jamoalarining  ittifoqi  sifatida  tasvirlaydi.
Ularning g‘oyasi fanda utopik sotsializm no mini olgan.  Utopik 
sotsializmning  yirik  namoyandalari  fransiyalik  Sen-Simon  va 
Shari  Fure  hamda buyuk britaniyalik  Robert  Ouen pul  hukm- 
ronligi,  ikkiyuzlamachilik  hamda  aldovga  asoslangan  jamiyat 
o‘rniga  kishilar  mehnatkash  va  ekspluatatorlarga  ajratilmay- 
digan  yangi  jamiyat  qurish  loyihasini  taklif  qildilar.  Ular 
g‘oyasining  reallikdan  uzoq  bodganligi  uchun  utopik  sotsia­
lizm,  ta ’limot  tarafdorlari  esa  utopik  sotsialistlar  nomini  oldi.
XIX  asr  o ‘rtalarida  mavjud  sotsialistik  g‘oyalar  o ‘rniga 
germaniyalik  K. Marks  va  F. Engelslar  ishlab  chiqqan  kom­
munistik jamiyat  qurish  haqidagi  yangi  ta ’limot  vujudga  keldi 
va  u  marksizm  no mini  oldi.  Kommunistik g‘oya  tarafdorlarini 
kapitalizmdan  sinfsiz  jamiyatga  o‘tish  imkoniyatiga  ishonch 
birlashtirib  turardi.  Kommunistlar  jamiyatning  barcha  a’zo- 
larini  mehnatkashlarga  aylantirish,  jamiyat  boyliklarini  teng 
taqsimlash  insoniy  ehtiyojlarning  qondirilishini  ta ’minlaydi, 
deb  o ‘ylardilar.
R.  O uen.
10 -  Jahon  tarixi
145


Marksizmning paydo bo‘lishi Yevropaning bir qator  mam- 
lakatlarida ishchilar harakatining o‘sishi,  ayniqsa,  Fransiyadagi 
inqilobiy  voqealar  bilan  bog‘liq  edi.  Marks  va  Engels  ka- 
pitalizm  o ‘z  rivojlanishida  mehnat  bilan  kapital  o ‘rtasida 
kelishib  b o ‘lmaydigan  qarama-qarshilik  tug‘dirishiga  isho- 
nardi.  Marks  kapitalizm   taraqqiyoti  sinfiy  ziddiyatning 
o‘sishiga  olib  kelishini  ham  aytib  o‘tgandi.  Uning  fikricha, 
kam  sonli  kapitalistlar  bilan  borgan  sari  ko‘payib  boradigan, 
juda  og‘ir  hayot  kechiradigan va  hech  qanday xususiy  mulkka 
ega  bodmagan  ko‘p  sonli  ishchilar  —  proletariat  o‘rtasidagi 
ziddiyat  to ‘xtovsiz  keskinlashib  boradi  va  kom m unistik 
inqilobga olib keladi. Ammo kapitalizm rivojlanishining keyingi 
bosqichi  Marksning  ushbu  fikrini  tasdiqlamadi.

Download 3,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   225   226   227   228   229   230   231   232   ...   251




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish