Jahon tarixi

Eronning Buyuk Britaniya bozoriga aylanishi.  Rossiya bilan 
urushdagi  magdubiyat  va  uning  oqibatlari  Eron  hukmron 
tabaqalari  o‘rtasida  keskin  norozilik  keltirib  chiqardi.  Oqi- 
batda  Eronning  qator  viloyatlarida  yirik  yer-mulk  egalari 
boshchiligida  shohga  qarshi  isyon  ko‘tarildi.  Buyuk  Britaniya 
Eronning  og‘ir  ahvolidan  foydalanib,  1841-yili  uni  teng 
bodmagan  shartnomani  imzolashga  majbur  etdi.  Unga  ko‘ra, 
Buyuk  Britaniya  E ron  bilan  savdo-sotiq  ishlarida  katta
137

---

imtiyozlarga  ega  b o ‘lib  oldi.  Oqibatda  u  Eron  bozorlarini 
o ‘zining  yengil  sanoati  mahsulotlari  bilan  toddirib  tashladi. 
Bu  esa,  o ‘z  navbatida,  mahalliy  dehqonlarni,  hunarmand  va 
savdogarlarni  xonavayron  qildi.  Shu  tariqa  Eron  yirik  mus- 
tamlakachi  Buyuk  Britaniyaning  sanoat  mahsulotlari  sotila- 
digan  bozoriga  aylanib  qoldi.  Bu  mamlakatda  pulga  bodgan 
ehtiyojni  oshirib  yubordi.
Natijada  davlat  apparatidagi  mansablarni  sotish  va  sotib 
olish  nihoyatda  kuchaydi.  Viloyat  hokimlari,  katta-katta  yer- 
mulk  egalari  davlat  xazinasiga  soliq  todam ay  qo‘ydi.  Bu 
omillar  mamlakat  mehnatkash  qatlamlari  orasida  keskin  no- 
rozilik  kelib  chiqishiga  sabab  boddi.  Bu  esa  oxir-oqibat  1848- 
yilda qo‘zg‘olon kodarilishiga olib  keldi.  Bu  qo‘zg‘olon tarixga 
«Bobiylar  qo‘zg‘oloni»  nomi  bilan  kirgan.