Jahon tarixi

Fransiya  mustamlakalari.  Misrda  XVIII—XIX  asrlar  che- 
garasida  mamluk jangchilar  (asosan,  qullikka  tushirilgan  Gra- 
ziya  va  Shimoliy  Kavkaz  aholisi)  va  mahalliy  aholi  mam- 
lakatga  bostirib  kirgan  Napoleon  Bonapart  boshchiligidagi 
fransuz  qo‘shiniga  qarshi  kurashda  qatnashdi.  Fransuz  qo‘- 
shinlarining  qolgan-qutgani  taslim  bolganidan  keyin  misr- 
liklar  Buyuk  Britaniya  qo‘shinini  haydab  chiqarish  uchun 
kurashdilar.
Rasman  Misr  Usmoniylar  imperiyasining  oliy  hokimiyati 
ostida  bo ‘lsa-da,  amalda  deyarli  to ‘la  mustaqillikni  saqlab 
qolgan  edi.
Fransiya  1830-yilda  Jazoirni  bosib  oldi.  Jazoir  aholisi 
fransuz  mustamlakachilariga  shiddatli  qarshilik  ko‘rsatdi.  Is- 
tilochilarga  qarshi  milliy-ozodlik  kurashini  olib  bordi.  Bu 
kurashda  jazoirliklar  yoTboshchisi  Abdulqodir  alohida  rol 
o ‘ynadi.
1847-yilda  Abdulqodir  qo‘shini  qurshab  olindi  va  tor-mor 
etildi.  Abdulqodirning  o‘zi  halok bo‘ldi.  Biroq,  milliy-ozodlik 
kurashi  to ‘xtab  qolmadi.  Jazoirliklar  uzoq  yillar  davomida 
istilochilarga  qarshi  milliy-ozodlik  kurashi  olib  bordilar.
Marokash  aholisi  mamlakat  ichkarisiga  kirib  borgan  Por­
tugal,  ispan  va  fransuz  mustamlakachilariga  muvaffaqiyatli 
ravishda  qarshilik  ko‘rsatdi.  Hind  okeanida  Fransiya  Mada- 
gaskar  orolini  bosib  olishga  bir  necha  bor  urinib  ko‘rdi,  lekin 
muvaffaqiyatsizlikka  uchradi.
Mustamlakachilar  Afrikaning  harbiy-texnik  jihatdan  qo- 
loqligidan,  uning  xalqlari  tarqoq  ekanligidan,  qabilalar  o ‘rta- 
sidagi  o‘zaro  ziddiyatlardan  ustalik  bilan  foydalandilar.  XIX 
asrning  70-yillarida  Afrikaning  ichkarisidagi  katta  maydonlar 
hali  yevropaliklarga  deyarli  nom a’lum  edi.  Bu  hududlarning 
Yevropa  davlatlari o‘rtasida  mustamlaka  sifatida taqsimlanishi 
XIX  asrning  oxiri  —  XX  asrning  boshlarida  tugallandi.  Bu 
haqida  IX  sinfda  bilib  olasiz.