Jahon tarixi fanidan tayyorlagan refarat ishi

NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
IJTIMOIY FANLAR FAKULTETI
TARIX YO’NALISHI TRX-FU 20 GURUHI
TALABASI
TURG’UNBOYEVA ZIYODANING
JAHON TARIXI FANIDAN TAYYORLAGAN
REFARAT ISHI

O`rta asr shaharlarining rivojlanishi
Reja:
1.Ilk o`rta asrlarda shaharlar hayoti.
2.O`rta asr shaharlari to`g`risidagi nazariyalar.
3.O`rta asr shaharlarining feodallarga qarshi kurashi.
4.O`rta asr shaharlarida tovar-pul munosabatlarining rivojlanishi.
5.Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar.

O'rta asr shaharlari feodal jamiyati iqtisodiyotiga sezilarli ta'sir ko'rsatdi, uning ijtimoiy-siyosiy va ma'naviy hayotida juda muhim rol o'ynadi. XI asr - G'arbiy Yevropaning aksariyat mamlakatlarida, feodalizmning barcha asosiy tuzilmalari singari, asosan shaharlar shakllangan davr - erta o'rta asrlar ( V- XI asrlar) va eng to'liq rivojlanish davri o'rtasidagi xronologik chiziqdir . feodal tizimi (XI- X V asrlar)

Ilk o'rta asrlarda shahar hayotining rivojlanishi.   Mehnat qurollariga mehnatkashning o‘zi egalik qilishi, qishloq mehnatining hunarmandchilik bilan uyg‘unlashuvi tirikchilik xo‘jaligiga xos xususiyatdir. Oʻshanda bir necha shahar posyolkalarida, shuningdek, yirik feodallarning mulklarida (odatda hovli sifatida) faqat bir nechta mutaxassis hunarmandlar yashagan. Dehqonchilik va hunarmandchilik bilan bir qatorda oz sonli qishloq hunarmandlari (temirchilar, kulollar, koʻnchilar) va hunarmandlar (tuzkorlar, koʻmirchilar, ovchilar) ham shugʻullangan.
Mahsulotlar almashinuvi ahamiyatsiz bo'lib, u birinchi navbatda geografik mehnat taqsimotiga asoslangan edi: tabiiy sharoitlardagi farqlar va alohida joylar va hududlarning rivojlanish darajasi. Ular, asosan, bir necha joylardan qazib olingan, ammo iqtisodiyotda muhim ahamiyatga ega boʻlgan tovarlar: temir, qalay, mis, tuz va boshqalar bilan, shuningdek, oʻsha paytda Gʻarbiy Yevropada ishlab chiqarilmagan va Sharqdan olib kelingan hashamatli buyumlar: shoyi matolar, qimmatbaho zargarlik buyumlari va qurollar, ziravorlar va boshqalar. Bu savdoda asosiy rolni sayohatchi, ko'pincha chet ellik savdogarlar (yunonlar, suriyaliklar, arablar, yahudiylar va boshqalar) o'ynagan. Sotish uchun maxsus mo'ljallangan mahsulotlar ishlab chiqarish, ya'ni tovar ishlab chiqarish G'arbiy Evropaning aksariyat qismida deyarli rivojlanmagan edi. Qadimgi Rim shaharlari tanazzulga yuz tutdi, iqtisod agrarlashtirildi, vahshiylar hududlarida esa shaharlar endigina vujudga kela boshladi, savdo ibtidoiy edi.
Albatta, o'rta asrlarning boshlanishi hech qachon "shaharsiz" davr emas edi. (Milan, Florensiya, Boloniya, Neapol, , Parij, Lion, Arles, Köln, Mayns, Strasburg, Triyer, Augsburg, London, Vien, Vienna , York, Chester, Gloucester va boshqalar ). Lekin ularning bir qismi ma'muriy markazlar, yoki mustahkam hisob-kitoblarni (qal'alari Burgo) yoki diniy turar-joy binolarini eslatadi (yepiskoplar va shunday  .). Ularning kam sonli aholisi qishloqdan unchalik farq qilmasdi, ko'plab shahar maydonlari va bo'sh yerlar ekin maydonlari va yaylovlar uchun ishlatilgan. Savdo va hunarmandchilik shaharliklarning o'zlari uchun yaratilgan va atrofdagi qishloqlarga sezilarli ta'sir ko'rsatmagan. Ko'pgina shaharlar Yevropaning eng romanizatsiyalangan hududlarida saqlanib qolgan: Vizantiyadagi qudratli Konstantinopol, Italiyadagi savdo emporiyalari, janubiy Galliya, Vestgot va keyin arab Ispaniyasi. V-VII asrlarda kech antik shahar mavjud bo'lsa-da . tanazzulga yuz tutdi, ularning ba'zilari nisbatan gavjum, ixtisoslashgan hunarmandchilik, ularda doimiy bozorlar ishlashda davom etdi, shahar tashkiloti va ustaxonalar qoldi. Ayrim shaharlar, birinchi navbatda, Italiya va Vizantiya, Sharq bilan yirik vositachilik savdo markazlari edi. Qadimiy an'analar mavjud bo'lmagan Yevropaning ko'p qismida alohida shahar markazlari va bir nechta erta shaharlar mavjud bo'lib, shahar tipidagi aholi punktlari kamdan-kam uchraydi, aholi kam va sezilarli iqtisodiy ahamiyatga ega emas edi.
Shunday qilib, Yevropa miqyosida shahar tizimi umumiy va to'liq tizim sifatida hali o'rta asrlarning boshlarida shakllanmagan. O'shanda G'arbiy Yevropa o'z rivojlanishida Vizantiya va Sharqdan orqada qolgan edi, bu erda ko'plab shaharlar yuqori darajada rivojlangan hunarmandchilik, jonli savdo va boy binolar bilan gullab-yashnagan. Asta-sekin o'z binosida e'tibor va tovarni ishlab chiqish s jarayonlar, siyosiy va ma'muriy, strategik va cherkov tashkiloti markazlari, iqtisod, rentani qayta taqsimlash nuqtalari va asosiy madaniyat markazlariga aylandi.