Jahon siyosiy-mafkuraviy ta’limotlar fanining ob’ekti, perdmeti, maqsad va vazifalari. Reja

14.4. Sotsialist- mutafakkirlarning xususiy mulkchilik, feodal tabakachilikka munosabati. Mulk umumiyligi, odamlarning moddiy tengligi va « Odil davlat » goyalari.
Sotsialist - mutafakkirlar T. Mor va T. Kampanella uzlarining « Utopiya » va « Kuyosh shaxri » asarlarida xayolan uziga xos turmush tarziga ega davlat goyasini yaratdilar. Uzlari yashab turgan jamiyatga nisbatan tankidiy kuz bilan karagan bu mutafakkirlar mavjud ijtimoiy muommolarni xayolan xal etish intiladilar. Xar ikkala asar ijodkorlari real dunyoda tarkib topib kelayotgan kapitalistik munosabatlarni kullab - kuvvatlamaydi. Aksincha, bu dunyoga karama – karshi uzlarining xayoliy dunyosini, ijtimoiy tengsizlikka asoslangan real jamiyatga karshi ijtimoiy tenglik va adolat tamoyillariga asoslangan jamiyatni, xususiy mulkka karshi jamoa mulkini goyasini ilgari suradilar.
Asar mualliflari urta asrga xos feodal munosabatlar xalkning boshiga tushgan ayanchli kismat ekanligiga eьtiborni karatadi. Oddiy xalkning jabr – zulmdan ezilayotganligi ularning kalbini ezadi. Uzlari yaratgan jamiyatlarida xech kanaka tabakalanishga asoslanmagan xayot, xammaning birday tengligi karor topgan ijtimoiy tuzum yaratdilar.
T. Mor « Utopiya » da shunday jamiyat yaratadiki, unda inson kadri, uning erkinliklari va xukuklari amalga oshgan, insonlar turli iktidor, talant va kobiliyatlarini bemalol kursataolishlari uchun barcha shart - sharoit yaratilgan. Bu jamiyatda inson inson ustidan xukumron emas.
T. Kapmanella esa bu masalaga boshkacharok yondoshadi. Uning « Kuyosh shaxri » da odamlar « Utopiya » dagidek keng imkoniyatlarga ega emas. Bu davlatda butun jamiyat ustidan davlat xukumronligi urnatilgan. Davlat boshkaruvidan tortib, barcha soxalar muayyan bir tizimga solingan.
Xar ikki mamlakatda xam konun ustuvorligi taьminlangan. Fukorolar uz oldidagi fukorolik burch va vazifalarini sidkidildan bajarishlari shart. « Utopiya » dan kura « Kuyosh shaxri » da xokimiyat kattikkullik tamoyiliga asoslanadi.
Lekin xar ikki davlat boshkaruvida adolat goyalari ilgari surilgan. Real jamiyatda xususiy mulk ustunligi, mulkdorlarning turli yullar bilan va xar kanday sharoitda xam uz mol – mulkini kupaytirishga urinishlari amal kilsa, faylasuflarning xayoliy davlatlarida odamlar mol – mulk, boylikka berilib ketmasliklari uchun zarur chora – tadbirlar tizimi yaratilgan. Xatto Kampanellaning Muxabbat boshkaruchisi vakolatiga odamlarni tarbiyalab borish vazifasi xam yuklatilganlini kurish mumkin.
Xar ikki mutafakkir taьlimotchilar tamonidan yaratilgan ideal davlat nazariyasi sotsializm goyasining dastlabki kurtaklari edi, xolos. Shuning uchun ular yaratgan jamiyat baьzi kamchiliklardan xoli emas albatta. Ammo shuni bilamizki, xar ikki xayoliy jamiyat ular uchun « odil davlat » edi.