«jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar»

Tarmoq ichidagi savdo va tarmoqlararo savdoning farqlari 
Tarmoq ichidagi savdo – bu mamlakatlar o’rtasida bir tarmoqning differentsiyalashgan 
mahsulotlari bilan savdo qilishidir. 
Tarmoqlararo savdo mamlakatlarning turli tarmoqlarning gomogen mahsulotlari bilan savdo 
qilishidir. 
Differentsiyalashgan tovarlar bilan tarmoq ichidagi savdoni sabablari quyidagilar: 

Iste’molchilar istak va hoxishlari har xil; 

Kesishuvchi talab; 

Keng ko’lamda ishlab chiqarish effekti 

---

11 
Linderning kesishuvchi talab nazariyasi 
Kesishuvchi talab nazariyasi bu xalqaro savdoni talab tomonidan tushuntiruvchi kamdan kam 
nazariyalarning biridir. Bu nazariyaga ko’ra mamlakat eksporti importyor-mamlakatdagi talabga bog’liq.
Kamdan kam tovarlar faqat eksport uchun ishlab chiqariladi. Tovarlarning asosiy qismi ichki 
bozorda sotiladi, ichki iste’mol to’liq qondirilgandan keyingina bu tovar eksport qilinadi. Bu tovarni 
xorijiy mamlakatlarda sotishda bu mamlakatdagi talab tarkibi o’z mamlakatidagi talab o’xshash bo’lgan 
mamlakatni tanlash maqsadga muvofiq. Ikki mamlakatda talab tarkibi ko’proq daromad darajasiga 
bog’liq bo’ladi, daromad qanchalik yuqori bo’lsa sifatli tovarga bo’lgan talab ortib boradi.
 
Nazorat uchun savollar: 
1.
Tashqi savdo deganda nimani tushunasiz? 
2.
XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab xalqaro savdoning jadal rivojlanishiga qanday omillar 
ta’sir ko’rsatgan? 
3.
Sizning fikringizcha, XXI asrda tashqi savdoning rivojlanishiga asosan qanday omillar ta’sir 
ko’rsatadi? 
4.
Mintaqaviy integratsion jarayonlarning kuchayishi xalqaro savdoning rivojlanishiga qanday ta’sir 
ko’rsatmoqda? 
5.
Mutloq ustunlik nazariyasini tushuntirib bering. 
6.
Nisbiy ustunlik nazariyasini tushuntirib bering. 
7.
Xalqaro savdoning vanday yangi rivojlanish nazariya va modellari bor? 
8.
Xalqaro savdo nazariya va modellarining amaliy tatbiqini tushuntirib bering.