Jahon iqtisodiyoti rivoji yoqilgi-energetik va boshqa turdagi mineral resurslarning qollanilishining doimiy ortishi bilan boradi. Rangli va ligerlovchi metallarning ishlatilishi oxirgi 100 yil ichida 35 marta ortdi

3. HAYOTFAOLIYATIXAVFSIZLIGIQISMI

Mehnatmuhofazasiishchilarga, qattiqtalabasosidaamalgaoshiriladigan, xavfsizvasog‘lomishsharoitiyaratishgaqaratilganhuquqiy, texnikvasanitarchora-tadbirlarmajmuinio‘zichigaoladi. Qonunchilikaktlaridantashqari, texnikaxavfsizligivaishlab-chiqarishsanitariyasihammehnatmuhfazasiningtarkibiyqismihisoblanadi. Texnikaxavfsizligiishlab-chiqarishdabaxtsizhodisagasababbo‘luvchivamehnatfaoliyatidagilargata’sirko‘rsatuvchixavflisanoatfaktorlariningoldinioladigantexnikvatashkiliyvositalartizimidantashkiltopadi. Ishlab-chiqarishsanitariyasi, ishchilargata’sirqiluvchivakasbiykasalliklargaolibkeluvchizararliishlab-chiqarishfaktorlarinioldinioladigantashkiliy, gigienikvasanitartexniktadbirlarvavositalartizimidaniborat.

3.1 Umumiyxavfsizliktalablari

Xizmatko‘rsatuvchixodimlaruchunumumiyqoidalar: ishchixodimyoddatutishikerakki, texnologikrejimnormalarivauskunavadastgohlarbilanishlashqo‘llanmasigarioyaqilish – ishlabchiqarishvatexnikaxavfsizliginingasosidir; harbirishchiishboshlashdanoldinishjoyiningxavfsizholatdaekanligigaishonchhosilqilishi, himoyaqurilmalari, asboblar, mexanizmlarvaishuchunzarurbo‘lganmoslovchilarningmavjudligivasozholatdaekanliginitekshiribko‘rishilozim; hammaishchilarbaxtsizhodisayuzberganda, kasbiyzaharlanishdavaelektrtokiurgandajabrlanuvchigabirinchiyordamko‘rsatishbo‘yichayo‘riqnomabilantanishishadi; ishchilarningharakatlanishifaqatularuchunmo‘ljallanganyo‘laklar, zinalarvamaydonlardamumkin. Quvurlardan, tarnovlardanvaboshqaqurilmalardanoshibo‘tishtaqiqlanadi; ishholatidagiqurilmaniqarovsizqoldirishtaqiqlanadi; ishgafaqatmaxsuskiyimdatushishlozim, zarurholatlarda, individualhimoyavositalaridanfoydalanishkerak; barchaelektrjihozlariero‘tkazgichigaegabo‘ladi; elektrdvigatellarniishgatushirishqurilmalaribilanbog‘liqoperatsiyalardadielektrikqo‘lqoplardanfoydalaniladi.materiallar, zahiraqismlar, jihozlar, vaishlabchiqarishchiqindilarinisaqlashuchunmaxsusjoydlarmo‘jallangan, ishjyinikeraksizjihozlarbilanto‘ldirio‘gayo‘lqo‘yilmaydi. Bevositaishjoyidachekishyokioziqovqatiste’molqilishtaqiqlanadi, faqatbelgilanganjoydaruhsatetilgan. Texnikyokisanoatquvurlaridansuvichishtaqiqlanadi. Ichimliksuvibilanta’minlashrahbariyattomonidanbaklardavamaxsussuvidishlaridaamalgaoshiriladi.

Fabrikaningloyihasidaquyidagitexnikaxavfsizligichoratadbirlariko‘rilganbo‘ladi.

1. 
   Ishlabchiqarishvayordamchibinolarning, fabrikaxonalariningvashuningdek, hudud, yo‘llarvaochiqmaydonlagiishjoylariningyoritilishi.
   
2. 
   Mashinalarningvauzatmalarningto‘siqqurilmalari.
   
3. 
   Binolarningbalandli, yo‘laklarvabinooldidagiayvonlarningnormalari.
   
4. 
   Dastgohlarnita’mirlashuchunmo‘ljallanganyo‘laklarningminimalkengligidetallarvaehtiyotqismlarningo‘lchamidantashqariikkitomonlan 0,6mkengroqolinadi.
   
5. 
   Ishmaydonlari, ko‘prikchalar, yo‘laklarvazinalar, ularning 1 metrdanbalandbo‘lmaganalohidavayaxlitqoplamalito‘siqlarbilanta’minlanishiqo‘lqo‘yishjoyigacha 0,15m.
   
6. 
   Mashinavaapparatlar, dastgohlargabaritlarivadevorlarorasidagimasofanormalari: asosiyyo‘laklardaminimaloraliqkamida 1,5m; mashinalararoo‘tishyo‘laklaridaesakamida 1m, mashinavadevorlarorasidaesakamida 0,7m.
   
7. 
   CHangushlagichtizimqurilmalari.
   
8. 
   SHamollatishvazararligazlarniyo‘qotish.
   
9. 
   YUkko‘tarishmexanizmlarinivabosimostidaishlaydiganidishlardnio‘rnatishvaulardanxavfsizfoydalanishqoidalariningbajarilishi.
   
10. 
    Bug‘vaissiqsuvquvurlarinio‘rnatishvaulardanfydalanishqoidalariningbajarilishi.
    
11. 
    Ogohlantiruvchichiroqvaiovushsignallariningo‘rnatilishi.
    
12. 
    Belgilangannormalarasosidaishchilarningmaxsusformavaindividualhimoyavositalaribilanta’minlanishi.
    
13. 
    Ishlabchiqarishxizmattopshiriqlariniberish.
    
14. 
    Ishchilarniishlabchiqarishxavfsizligivamehnatmuhofazasisohasidao‘zvaqtidatayyorlashvasinovdano‘tkazish.
    
15. 
    Sexlarniyong‘invayong‘inxavfsizligivositalarivashuningdek, o‘to‘chirishqurilmalari, dastgohlarivainventarlaribilanta’minlash.
    
16. 
    Zaharlikimyoviymoddalardanfoydalanishvaularnisaqlashqoidalariningbajarilishi.