Jahon iqtisodiy tarixini o‘rganish yo‘nalishlari

JAHON IQTISODIY TARIXINI O‘RGANISH YO‘NALISHLARI

IQTISODIY TARIX
ma’ruza
N.G.Muminov
Iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi professori
М1

Ma’ruza rejasi:

• Iqtisodiy tarixning qisqacha izohi
• Iqtisodiyot kursining metod, predmeti va vazifalari
• Iqtisodiy tarixning manbasi va tuzilmasi

1. Iqtisodiy tarixning qisqacha izohi

“Iqtisodiy tarix” fani Gʼarbiy Yevropada XIX asrning ikkinchi yarmida yuz bergan shiddatli iqtisodiy jarayonlar taʼsirida yuzaga keldiva u “Siyosiy iqtisod”dan ajralib chiqdi.
XIX-XX asrlardan boshlab Yevropa universitetlarida mustaqil fan sifatida oʼqitila boshlandi, bundan tashqari, bularning hammasi rahbar xodimlarni tayyorlash hamda siyosiy sohada islohotlarni oqilona va samarali amalga oshirish uchun xizmat qildi.
“Iqtisodiy tarix” siyosiy fanlar, sosiologiya, huquq kabi fanlar bilan birga barcha o‘quv rejalarida asosiy o‘rinni egalladi.
1901 yilda Birmingem universitetining sanoat sohasi bo‘yicha kadrlar tayyorlashga yo‘naltirilgan savdo-sotiq maktabi tashkil etilib, unga keyinroq AQShning Garvard universitetida birinchi iqtisodiyot tarixi kafedrasiga asos solgan U.Eshli boshchilik qildi.
Sobiq Ittifoqda iqtisodiy tarix Ikkinchi jahon urushidan keyingi davrlardan o‘qitila boshlandi.
«Iqtisodiy tarix» xorijda
iqtisodchilar
yuristlar,
siyosatshunoslar
sosiologlarni tayyorlashning ham ajralmas qismiga aylangan.

2. Iqtisodiy tarix fanining predmeti, metodlari va vazifalari

Jahon xo‘jaligi tarixini bilmasdan turib zamonaviy strategik va ilg‘or iqtisodiy fikrlay oladigan haqiqiy iqtisodchi – mutaxassis bo‘lish mumkin emas.
Respublikamiz mutaxassislari o‘tmishda G‘arbiy Yevropa, AQSh va Yaponiyada qo‘llanilgan iqtisodiy mexanizmlar to‘g‘risida chuqur bilimga ega bo‘lishlari kerak.
Bu bilimlar zamonaviy iqtisodiy nazariyalarni shakllantirish uchun ma'lumotlar bazasini yaratish va ayniqsa iqtisodiy inqirozdan chiqishning oqilona modellarini izlashga yordam beradi.
Ushbu tajriba quyidagilardan iborat:
Qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishini rivojlanishning amerikacha yo‘li;
XX asr iqtisodiyotini davlat tomonidan boshqarish metodlari tarixi;
Ikkinchi jahon urushidan keyin dunyoning rivojlangan mamlakatlaridagi «iqtisodiyot mo‘'jizasi»ning iqtisodiyotga turtki beruvchi sabab va omillari