Jahon adabiyotining bestselleri markus zusak

(Hans Hubermanning sirli hayoti)
Oshxonada bir yigit turar, uning qo‘lidagi kalit xuddi kaftida zang- lab borayotgandek tuyulardi. Undan “Salom” yoki “Iltimos, menga yor- dam bering” kabi odatiy yoki kutilgan mulozamatli gaplar chiqmadi. U ikkita savol berdi.
S)
"A BIRINCHI SAVOL
— Siz Hans Hubermanmisiz?
^u _a
"A IKKINCHI SAVOL
— Mali ham akkordeon chalyapsizmi? y
Maks oldida turgan odamga biroz xijolatlik bilan razm solar ekan, ovozi tomog‘idan har qachongidan ham xirqirab chiqdi va zulmat ovozni olib borib eshitguvchiga topshirdi. Hayrat va hayajonini yashira olmagan Hans Huberman ovoz kelgan tomonga yaqinlashib qorong‘ilikka sekin shivirladi:
— Ha, albatta, chalyapman.
Hammasi bundan ko‘p yillar oldin — birinchi jahon urushi paytida boshlangan edi.
Bu urushlar juda g‘alati: ularda qon va shafqatsizlik dengiz bo‘lib oqadi, mohiyatini gapiruvchining o‘zi ham to‘liq tushunib yetishi mushkul bo‘lgan uydirma hikoyalar to‘qiladi.
— Rost gapiryapman, — deyishadi ular g‘o‘ldirab. — Xoh ishon, xoh ishonma, menga baribir. Lekin hayotimni tulki saqlab qoldi.
Yoki:
— Chap tomonimdagi safdoshim ham, o‘ng tomonimdagisi ham til tortmay o‘ldi, men ham o‘sha yerda turgandim, lekin faqat mening pesho-

namdan darcha ochishmadi. O‘zim ham hayronman. Nega boshqalar o‘lib ketishganida men tirik qoldim?

Hans Hubermanning hikoyasi ham taxminan shu ruhda edi. Uni kitob o‘g‘risining so‘zlari orasida o‘qib qolganimda o‘sha qonli kunlarda Hans bilan bir necha bor to‘qnash kelib qolganimiz esimga tushdi, ammo ikkalamiz ham uchrashuv belgilamagan edik. O‘zi shundoq ham ishim ko‘p edi. Hans, menimcha, yo‘lini qilib mendan qochishning uddasidan chiqqan ko‘rinadi. Biz bir-birimizni Hans yigirma ikki yoshi paytida Fransiyada jang qilayotganida uchratgan edik. Uning bo‘linmasidagi aksa- riyat yigitlar jang qilishga ishtiyoqmand edilar. Hans bo‘lsa negadir un- chalik qat’iyat ko‘rsatmasdi. Yo‘l-yo‘lakay uning safdoshlaridan ba’zilari- ni ola ketdim, lekin Hans Hubermanga hatto qo‘limni ham teggiza olma- dim. U yo o‘ta omadli edi, yo hali o‘lishga loyiq emas edi, yoki bo‘lmasa uning tirik qolishi uchun alohida sabab bor edi.
U hech qachon qo‘shinning u yoki bu chetiga chiqmas, doim o‘rtada yugurib yuraryoki emaklar, qo‘mondonlaming g‘azabiga duchor bo‘lmas- lik uchun naq mo‘ljalga otardi. Ishqilib, u menga hujum qilish uchun birin- chilardan bo‘lib yuboriladiganlar singari jasoratli emas edi. ®