Jahon adabiyoti va dostonlar Go’ro’glini tug’ilishi

50. Doktor Jivago. Boris Pasternak.
()
Doktor Jivago
Sahifaning amaldagi versiyasi hali tajribali foydalanuvchilar tomonidan ko'rib chiqilmagan va 2020 yil 15 avgustda ko'rib chiqilgan versiyadan sezilarli farq qilishi mumkin ; cheklar 7 ta tahrir qilishni talab qiladi .
Ushbu atama boshqa ma'nolarga ega, qarang: Doktor Jivago (ajralish) va Jivago
"Doktor Jivago" - bu epik roman, Boris Pasternak . "Doktor Jivago" u tomonidan 1945 yildan 1955 yilgacha o'n yil davomida yaratilgan va uning nasr yozuvchisi sifatida ishining eng yuqori cho'qqisi. Romanga bosh qahramon - Yuriy Andreevich Jivagoning she'rlari qo'shilgan.
Asrning boshidan Ulug 'Vatan urushigacha bo'lgan dramatik davr fonida rus ziyolilari hayotining keng tuvalini chizib, doktor-shoirning tarjimai holi prizmasidan kitobda hayot va o'lim sirlari, Rossiya tarixi, ziyolilar va inqilob, nasroniylik, yahudiylik muammolari yoritilgan.
Kitob Sovet rasmiy adabiy muhiti tomonidan salbiy kutib olindi va muallifning 1917 yil oktyabr inqilobiga va mamlakatning keyingi hayotiga nisbatan noaniq pozitsiyasi tufayli nashr etilishi taqiqlandi .
Yura ( Omar Sharif ) va Lara ( Julie Kristi ), doktor Jivago , 1965 y
asosiy belgilar Tahrirlash
Yuriy (Yura) Andreevich Jivago - shifokor va shoir , romanning asosiy qahramoni.
Antonina (Tonya) Aleksandrovna Jivago (Gromeko) - advokat, Yuriyning rafiqasi.
Larisa (Lara) Fyodorovna Antipova (Gishar) - rahm-shafqat singlisi , Antipovning rafiqasi.
Pavel (Pasha) Pavlovich Antipov (Strelnikov) - Laraning eri, inqilobiy komissar.
Evgraf Andreevich Jivago - general-mayor, yarim Yuriy ukasi.
Aleksandr Aleksandrovich Gromeko - Antoninaning otasi, professor-agronom.
Mixail Gordon - filolog , o'rta maktab do'sti va Jivagoning eng yaxshi do'sti.
Anna Ivanovna Gromeko - Antoninaning onasi.
Nikolay Nikolaevich Vedenyapin Yuriy Andreevichning amakisi.
Viktor Ippolitovich Komarovskiy - Moskva huquqshunosi.
Katya Antipova - Larisaning qizi.
Innokentiy Dudorov - Yuriyning o'rta maktabdagi sinfdoshi.
Osip Gimazetdinovich Galiullin - oq tanli general.
Anfim Efimovich Samdevyatov - advokat, bolshevik .
Liveriy Averkievich Mikulitsyn (o'rtoq Lesnix) - "O'rmon birodarlari" ning etakchisi.
Marina Yuriyning ikkinchi, ro'yxatdan o'tmagan rafiqasi.
Shura Shlezinger - Anna Ivanovnaning do'sti, advokati.

Oleg Yankovskiy advokat Komarovskiy sifatida

Ikkinchi darajali qahramonlar Tahrirlash
Rodion Fedorovich Guyshar - Laraning ukasi.
Sasha Jivago - Yura va Toni o'g'li.
Emma Ernestovna - uy bekasi, Komarovskiyning uyini boshqaradi.
Konstantin Illarionovich Satanidi aktyor va qimorboz.
Mariya Nikolaevna Jivago (Vedenyapina) - Yuriyning onasi.
Kipriyan Savelievich Tiverzin va Pavel Ferapontovich Antipov - Brest temir yo'lining ishchilari, siyosiy mahbuslar.
Drokov - shifokor.
Rufina Onisimovna Voit-Voitkovskaya - Laraning uy egasi , advokat, etakchi ayol, siyosiy emigrantning rafiqasi.
Tusya Chepurko - sinfdoshi Larina.
Lyudmila Kapitonovna Chepurko - Tusya Chepurkoning onasi, "yaxshi qo'shiqchi va dahshatli ixtirochi" Pasha bilan Laraning to'yini tayyorladi.
Amaliy tadbirkor Lavrentiy Mixaylovich Kologrivov Larani qizi Lipaga o'qituvchi sifatida qo'shib qo'ygan, iste'dodli va aqlli.
Serafima Filippovna - Kologrivovning rafiqasi.
Lipa va Nadya Kologrivovlar - Kologrivovlarning qizlari.
Koka Kornakov - litsey o'quvchisi, prokuror yordamchisining o'g'li .
Provans Afanasevich Sokolov - Zabur o'qiydi .
Markel - Jivago oilasining eski uyida farrosh , Marina otasi.
Ivan Ivanovich Voskoboinikov - o'qituvchi, "foydali bilimlarni ommalashtiruvchi".
Ginz - linch paytida o'ldirilgan yosh komissar.
Jabrinskaya - Lara va Yura bo'lgan kasalxonaga o'z uyini sovg'a qildi.
Mitingda Jabrinskayaning uyidagi oq tanli oshpaz, "qiziquvchan odam" Ustinya so'zga chiqdi, uning ehtirosi "haqiqat uchun turish" edi.
Kolya Frolenko - Biryuchevning telegraf operatori.
Maksim Aristarkhovich Klintsov-Pogorevikh - bir kar - soqov ovchi uning harakati tomonidan gapirishni o'rgandi tomoq muskullar , bir nihilist , bir innovator, bir maximalist ekstremistik , Moskva shu tashish Yuriy bilan sayohat qildi.
Averky Stepanovich Mikulitsyn - Livery Averkievich Mikulitsinning otasi.
Nyusha - Sasha Jivagoning enasi.
Kamennodvorskiy - aloqa bo'limi boshlig'i.
Veretennikovlik o'spirin Vasya Brykin Jivagodan Moskvaga piyoda bordi.
Xarlam Rotten - Veretennikovdan xabar beruvchi .
Kapitolina (Drop, Kapka) va Klavdia (Klashka) Marina va Jivagoning farzandlari.
Marfa Gavrilovna Tiverzina - Kipriyan Savelievich Tiverzinning onasi.
Sofiya Malaxova - Savelyning do'sti.
Uchastka Tahrirlash
Romanning qahramoni Yuriy Jivago kitobning birinchi sahifalarida onasining dafn marosimi tasvirlangan kichkina bola singari o'quvchi oldida paydo bo'ladi: "Biz yurdik va yurdik va" Abadiy xotira "ni kuyladik ..." Yura sanoat, tijorat va bank operatsiyalarida boylik orttirgan boy oilaning avlodi. ... Ota-onalarning nikohi baxtli emas edi: ota onasining o'limidan oldin ham oilani tark etdi.
Etim Yurani bir muncha vaqt Rossiyaning janubida yashovchi amakisi panoh topadi. Keyin ko'plab qarindoshlar va do'stlar uni Moskvaga jo'natishadi , u erda u oilasi sifatida Aleksandr va Anna Gromekoning oilasiga qabul qilinadi.
Yuriyning eksklyuzivligi juda erta namoyon bo'ladi - yoshligida u o'zini iste'dodli shoir sifatida namoyon qiladi. Shu bilan birga, u asrab olgan otasi Aleksandr Gromekoning izidan borishga qaror qiladi va universitetning tibbiyot bo'limiga o'qishga kiradi, u erda u o'zini iste'dodli shifokor sifatida ham namoyon etadi. Birinchi sevgi, keyinchalik Yuriy Jivagoning rafiqasi uning xayrixohlari - Tonya Gromekoning qiziga aylanadi.
Yuriy va Toni ikki farzand ko'rishgan, ammo keyinchalik taqdir ularni abadiy ajrata olgan va shifokor ajralishdan keyin tug'ilgan kenja qizini hech qachon ko'rmagan.
Peredelkinodagi ushbu stolda "Doktor Jivago" yozilgan
Roman boshida o'quvchi oldida doimiy ravishda yangi yuzlar paydo bo'ladi. Ularning barchasi hikoyaning davomi bilan bitta to'p bilan bog'lanadi. Ulardan biri keksa advokat Komarovskiyning quli Larisa, u bor kuchi bilan harakat qilmoqda va "homiyligi" asirligidan qochib qutula olmaydi. Laraning bolalikdagi do'sti bor - keyinchalik eri bo'ladi Pavel Antipov va Lara uning najotini unda ko'radi. Uylanganidan keyin u va Antipov o'z baxtlarini topa olmaydilar, Pavel o'z oilasini tark etib, Birinchi Jahon urushi oldiga ko'ngilli bo'lib ketadi . Keyinchalik u o'zining familiyasini Strelnikovga o'zgartirib, dahshatli inqilobiy komissarga aylandi. Fuqarolar urushi oxirida u oilasi bilan birlashishni rejalashtirmoqda, ammo bu istak hech qachon amalga oshmaydi.
Yuriy Jivago va Lara taqdiri bilan turli xil yo'llar bilan Birinchi jahon urushi paytida Melyuzeevoning oldingi turar joyida birlashdilar, u erda asar qahramoni harbiy shifokor sifatida urushga chaqirildi va Antipova o'z ixtiyori bilan Pavelning yo'qolgan erini topishga harakat qildi. Keyinchalik, viloyat kesishganligiga yana Jivago'dan va Lara hayoti Yuryatin-on-Rynva ilhomlanib (o'ylab topilgan Ural shahar, Perm), bu erda ular yo'q qilinadigan inqilobdan behuda boshpana izlashadi. Yuriy va Larisa uchrashadilar va bir-birlarini yaxshi ko'rishadi. Ammo tez orada qashshoqlik, ochlik va qatag'on Doktor Jivago oilasini ham, Larinaning oilasini ham ajratib turadi. Bir yarim yil davomida Jivago Sibirda yo'q bo'lib ketadi, qizil partizanlar asirligida harbiy shifokor bo'lib xizmat qiladi. Qochib, u Uralga - Yuryatinga piyoda qaytib keladi va u erda yana Lara bilan uchrashadi. Uning rafiqasi Tonya, bolalari va Yuriyning qaynotasi bilan birga, Moskvada bo'lganida, chet elga yaqinda majburan chiqarib yuborilishi haqida yozadi. Qishni va Yuryatinskiy inqilobiy harbiy kengashining dahshatlarini kutishga umid qilib , Yuriy va Lara tashlandiq Varikino mulkidan panoh topadilar. Tez orada ularga kutilmagan mehmon keladi - Komarovskiy, Uzoq Sharq respublikasida Adliya vazirligiga rahbarlik qilishga taklifnoma olgan , hududda e'lon qilinganTransbaikaliya va Rossiyaning Uzoq Sharqi . U Yuriy Andreevichni Larani va uning qizini keyinroq chet elga olib ketishga va'da berib, o'zi bilan birga sharqqa borishiga ruxsat berishga undadi. Yuriy Andreevich ularni endi hech qachon ko'rmasligini tushunib, rozi bo'ladi.
Asta-sekin, u yolg'izlikdan aqldan ozishni boshlaydi. Ko'p o'tmay Laraning eri Pavel Antipov (Strelnikov) Varikinoga keladi. Ishdan bo'shatilgan va Sibir kengliklarida kezib yurgan u Yuriy Andreevichga inqilobda ishtirok etganligi, Lenin haqida gapirib beradi, Sovet hokimiyati ideallari haqida, lekin Yuriy Andreevichdan Lara uni shu vaqtgacha yaxshi ko'rganini va sevishini bilib, u qanchalik achchiq xato qilganini tushunadi. Strelnikov o'z joniga qasd qiladi. Strelnikov o'z joniga qasd qilganidan so'ng, shifokor kelajakdagi hayoti uchun kurashish umidida Moskvaga qaytadi. U erda u so'nggi ayolini - sobiq Jivagov farroshi Markelning qizi Marina bilan (podsho Rossiyada) uchrashadi. Marina bilan fuqarolik nikohida ular ikkita qizga ega. Yuriy asta-sekin pastga tushadi, ilmiy va adabiy faoliyatidan voz kechadi va hatto qulashini anglab etsa ham, u bu haqda hech narsa qila olmaydi. Bir kuni ertalab u ishiga ketayotganda tramvayda kasal bo'lib, Moskva markazida yurak xurujidan vafot etdi. U bilan xayrlashish uchun uning yarim qoni tobutiga keladi yaqinda tasodifan bo'lgan Evgraf va Lara birodar, ular tez orada yo'q bo'lib ketishadi.
Oldinda Ikkinchi Jahon urushi va Kursk Bulge va Yuriy Andreevichning kulrang sochli bolalik do'stlari - 30- yillarning oxiridagi lagerlarda , hibslarda va repressiyalarda omon qolgan Innokentiy Dudorov va Mixail Gordonning hayoti haqidagi hikoyalarini aytib beradigan yuvuvchi Tanya bo'ladi ; bu Yuriy va Laraning noqonuniy qizi ekanligi aniqlandi va Yurining ukasi general-mayor Evgraf Jivago uni o'z qanoti ostiga oladi. Shuningdek, u Yuriy asarlari to'plamini - Dudorov va Gordon romanning so'nggi sahnasida o'qigan daftarini yaratadi. Roman matni Yuriy Jivagoning 25 she'ri bilan tugaydi.
Pasternak asarining biografi va tadqiqotchisi, yozuvchi Dmitriy Bikovning so'zlariga ko'ra , simvolistik romanning syujeti Pasternakning o'z hayoti bo'lgan, lekin aslida u yashamagan, lekin u buni ko'rishni xohlagan. Yuriy Jivago, ushbu sharhga ko'ra, Pasterakning qurbonlik va saxovatni ko'rgan asosiy xususiyatlari rus nasroniyligining shaxsidir. Adabiyotshunos Lara obrazini kundalik hayotda ajabtovur epchillik bilan yashashga qodir emasligini birlashtirgan abadiy notinch mamlakat bo'lgan Rossiya bilan bog'laydi. 500 sahifalik roman muallifi sezilmasdan, o'quvchini davrga xizmat qiladigan odam emas, aksincha - davr o'zini ochib beradiki, inson o'zini eng katta ekspresivlik va erkinlik bilan amalga oshirishi kerak degan fikrga olib keladi [1] .
Pasternak romanini boshlash Shekspirning " Hamlet " tarjimasi yakuniga to'g'ri keldi . 1946 yil fevral - "Yuriy Jivagoning daftarchasi" ni ochadigan "Hamlet" she'rining birinchi versiyasi sanasi.
Pasterakning "Doktor Jivago" romani bo'yicha ta'qib qilinishi uning 1960 yilda og'ir kasalligi va bevaqt o'limi sabablaridan biri bo'ldi .
1958 yil oktyabr oyi oxirida romanga Nobel mukofoti berilgandan so'ng darhol ta'qiblar boshlandi. Ovozni Nikita Xrushchev o'rnatdi , u partiya va davlat amaldorlari davrasida Pasternak haqida juda qo'pollik bilan aytdi: "Hatto cho'chqa ham ovqatlanadigan joydan bo'kmaydi" [33] . Ko'p o'tmay, Xrushchev ko'rsatmasi bo'yicha "cho'chqa" o'xshashliklari, Komsomolning Markaziy Qo'mitasining birinchi kotibi Vladimir Semichastniyning 40 yilligiga bag'ishlangan ma'ruzada ishlatilgan [34] . 1958 yil 2 noyabrdagi TASS bayonotida "uning antisovet tarkibida Pasternak ijtimoiy tizim va xalqqa tuhmat qilganligi" ta'kidlangan. Partiya Markaziy Qo'mitasi madaniyat bo'limi mudiri D. A. Polikarpov ommaviy va gazeta ta'qiblarining bevosita koordinatoriga aylandi .
Kitobni chet elda nashr etish haqiqati rasmiylar tomonidan xoinlik va antisovetizm, "ishchilar" tomonidan kitobni qoralanishi esa hokimiyat bilan umumiy birdamlikning namoyishi sifatida taqdim etildi. Yozuvchilar uyushmasining 1958 yil 28-oktabrdagi qarorida Pasternak narkisistik estet va dekadent, tuhmatchi va xoin deb nomlangan. Lev Oshanin Pasternakni kosmopolitlikda aybladi, Boris Polevoy uni "adabiy Vlasov" deb atadi [35] , Vera Inber qo'shma korxonani Pasterakni Sovet fuqaroligidan mahrum qilish iltimosi bilan hukumatga murojaat qilishga ko'ndirdi [35]... Keyin Pasternak bir necha oy ketma-ket "Pravda" va "Izvestiya" kabi yirik gazetalarda, jurnallarda, radio va televidenieda "fosh etildi" va unga beriladigan Nobel mukofotidan bosh tortishga majbur qildi. SSSRda hech kim o'qimagan uning romani ish kunida hokimiyat tomonidan institutlar, vazirliklar, fabrikalar, fabrikalar va kolxozlarda tashkil etilgan yig'ilishlarda qoralandi. Ma'ruzachilar Pasternakni tuhmatchi, xoin, jamiyatning raddisi deb atashdi; sud qilinishini va mamlakatdan chiqarib yuborilishini taklif qildi. Kollektiv xatlar gazetalarda e'lon qilindi, radioda o'qildi. Ayblovchilar sifatida ikkala adabiyotga aloqasi bo'lmagan odamlar (ular to'quvchilar, kolxozchilar, ishchilar) va professional yozuvchilar jalb qilingan. Shunday qilib, Sergey Mixalkov Pasternakka qichitqi epigramma yozdi [36]....
Keyinchalik, Pasternakni obro'sizlantirish kampaniyasi « Men o'qimadim , lekin men qoralayman! Bu so'zlar ko'pincha prokurorlarning nutqlarida tez-tez uchraydi, ularning aksariyati umuman kitob olmagan. Bir paytlar tanazzulga yuz tutgan ta'qiblar 1959 yil 11 fevralda Britaniyaning " Daily Mail " gazetasida Pasternakning "Nobel mukofoti" she'ri nashr etilgandan so'ng yana kuchaydi, muxbir Entoni Braunning Nobel mukofoti sovrindori o'z vatanida qanday chetlatilganligi haqidagi sharh bilan [37] [ 38] [39] .
Romanning nashr etilishi va muallifga Nobel mukofotining berilishi, ta'qiblardan tashqari, Pasternakning SSSR Yozuvchilar uyushmasidan chiqarilishiga olib keldi ( 1987 yilda vafotidan keyin qayta tiklandi ). SSSR Yozuvchilar uyushmasining Moskva tashkiloti Yozuvchilar uyushmasi boshqaruvidan keyin Pasternakni Sovet Ittifoqi tarkibidan chiqarib yuborishni va Sovet fuqaroligidan mahrum qilishni talab qildi. 1966 yilda Aleksandr Galich Pasterakning o'limi to'g'risida she'r yozdi, unda quyidagi satrlar mavjud:
... "Doktor Jivago" - bu o'zini o'zi imperativ ravishda o'ylashga buyurgan tan olish. Kitobda erigan Pasternakning hayoti uni bir avlod tarixiga aylantirdi. Rus ziyolilari haqida hali bunday boshqa kitob yo'q. Yillar o'tdi, ellikinchi yillarning oxirida butun dunyo gapirgan "Doktor Jivago" ning sharmandali va shov-shuvli hikoyasi esdan chiqarila boshlandi, ammo shu bilan birga buni eslash va bilish kerak, chunki, shubhasiz, bu munosabatlar rivojlanishida muhim voqea bo'ldi. adabiyot va jamiyat o'rtasida. »
Doktor Jivagodan Yuryatin shahrining prototipi Perm ekanligi keng tarqalgan .
«Ellik yil oldin, 1957 yil oxirida Milanda Doktor Jivagoning birinchi nashri nashr etildi. Permda bu munosabat bilan Yuryatin jamg'armasi hatto "Zhivago Time" devor taqvimini chiqardi va unda yillik yubiley tadbirlarining yillik ro'yxati " [41] .
E. G. Kazakevich qo'lyozmani o'qib: " Ma'lum bo'lishicha, romanga ko'ra, Oktyabr inqilobi - bu tushunmovchilik va buni qilmaslik yaxshiroq edi " , - deydi " Noviy Mir" gazetasining bosh muharriri K. M. Simonov , shuningdek, romanni bosishdan bosh tortib: " Pasternakka tribuna berolmaysiz! "
Romanning frantsuzcha nashri ( Gallimard , 1959 ) rus rassomi va animatori Aleksandr Alekseev ( 1901 - 1982 ) tomonidan o'zi ishlab chiqqan " igna ekrani " texnikasi yordamida tasvirlangan .
Sovuq urush davrida Markaziy razvedka boshqarmasi romanni SSSRda tarqatish uchun tiraji uchun pul to'lagan [11] [12] [13] [14] .
" Doktor Jivago - bu 20-asrning bosh qahramoni, xuddi bizning Rossiyamiz singari o'z yo'lini izlayotgan odam ", 2014 yilda Moskvada sobiq Milliy kafe saytida adabiy obraz sharafiga ochilgan yangi restoranning ramziga aylandi [42] .
Sovet Ittifoqida romanning birinchi filmga moslashuvi Volgograd rejissyori, xizmat ko'rsatgan san'at arbobi Vitaliy Menshixning "Yuriy Jivagoning daftarlari" spektaklining romandan parchalardan tashkil topgan va asarning tanlangan she'rlari bilan qo'shilgan televizion versiyasi bo'ldi. Televizion spektakl (1989) qayta qurish davrida avj olgan va SSSRda rasmiy ruxsat va nashr etilgandan so'ng (1988) roman asosida birinchi spektakl bo'lgan. Asosiy rolni (Yuriy Andreevich Jivago) Rossiyada xizmat ko'rsatgan artist Yevgeniy Bezmolitvenniy ijro etgan[ manbai 763 kun aniqlanmagan ] .
Romandan ta'sirlanib, DDT guruhi rahbari Yuriy Shevchuk o'zining eng mashhur vatanparvarlik qo'shiqlaridan biri - Rodinani yozdi . Qo'shiq " Aktrisa bahori " albomiga kiritilgan .
S.G.Burov "Parsnip ezoterik chorrahada: shifokor Jivagodagi masonlik va alkimyo" kitobida roman matnini masonlik marosimining tarkibiy qismlari , alkimyoviy Buyuk Ish jarayoni va ba'zi kabbalistik usullar tomonidan modellashtirilgan matn sifatida ko'rib chiqadi [43] .