Jahon adabiyoti” fanidan yakuniy nazorat savollari “Belgamish” dostoni

Ma’rifatchilik adabiyoti.

Realizm adabiyoti.

Romantizm adabiyoti.

Sentimentalizm adabiyoti.

Klassitsizm adabiyoti

. “Shoh Edip” da “gunoh” va “bashorat” motivlarining badiiy vazifasi.

. Tragik obraz va uning yetakchi badiiy xususiyatlari.

. “Tragik yechim” va uning qadim Yunon tragediyalarida aks ettirilishi.

. “Shoh Edip” tragediyasining badiiy xususiyati.

. Antik tragediyalarda esxatologik miflar talqini: “Zanjirband Prometey”, “Shoh Edip”.

. Antik tragediyada xorning o‘rni.

. Prometey obrazining tragik xususiyati.

. “Poetika” nazariy manba sifatida.

. Aristotel va sharq mutafakkirlari.

. “Maxabxarata” da ayollar obrazi.

. “Iliada” va “Alpomish” eposlarida jang motivi tasviri tipologiyasi.

Drama va mif.

Adabiyotning yana bir turi - dramaturgiya deb nomlanadi. Bu turga kichik sahna asarlari bo'lmish intermediyalardan tortib yirik drama,komediya, tragediya singari sahna tomoshalari kiradi. Muallif dramaturgning ixtiyoriga ko'ra bu asarlar she'riy yo'l bilan ham, nasriy yo'l bilan ham yozilishi mumldn.Haqiqiy adabiyot vaqtda ham, hududda ham chegara bilmaydi. Ya'ni qachon va qaysi tilda yaratilgan bo'lmasin, ezgulikni, so'lmas go'zal liklami tarannum etgan asarlar barcha avlod va xalqlarga birdek qadrli bo'lib qolaveradi. Deylik, «Alpomish» yoki «Odissey» (qadimgi yunon adibi Homer asari) dostonlari yaratilganidan beri orad an ming yillar o'tgan bo'lsa-da, hali hamon o'quvchilami hayajonga solaveradi. Nemis shoiri Gyote asarlarini o'zbeklar qanchalik qiziqish bilan mutolaa qilsalar, Bobur Mirzoning «Boburnoma» kitobini nemislar shunchalik diqqat bilan o'qib-o'rganadilar.
Yuqorida ta'kidlaganimizdek, adabiy asarda faqat go'zal tashbehlar o'rin olibgina qolmay, balki juda boy ma'naviy-ma'rifiy, hatto ilmiy ma'lumotlar ham istagancha topiladi. Shu ma'noda har qanday xalq to'g'risidagi eng to'g'ri va ta'sirchan ma'lumotni o'sha xalqning badiiy adabiyotidan olsa bo'ladi. Mif (yun. mithos — afsona, rivoyat, asotir) — qad. odamning borliq olam haqidagi ibtidoiy tasavvurlari majmui boʻlib, koinotning yaratilishi, inson, oʻsimliklar va hayvonot dunyosining vujudga kelishi, samoviy jismlarning paydo boʻlishi, tabiiy hodisalarning sabablari va mohiyati, afsonaviy qahramonlar, maʼbudlar va ilohlar toʻgʻrisidagi eʼtiqodiy qarashlarni oʻz ichiga olgan. M. qad. odamning voqelikka boʻlgan ongsiz hissiy munosabati ifodasi boʻlib, tabiat va jamiyat hayotining turli qirralari mohiyatini tushuntiruvchi eng qad. tasav-vurlar silsilasidir. Mifologik tasavvurlar muayyan voqelik mohiyatini xayoliy uydirma vositasida izoxlasada, M. yaratilgan va ommalashgan joyida oʻz ijodkori va ijrochilari tomonidan haqiqatda boʻlib oʻtgan voqealar bayoni sifatida qabul qilingan. Qad. odamning olam haqidagi tasavvurlarini oʻzida ifodalagan va avloddan avlodga yetkazishga moʻljallangan M.larning ommalashish usullari ham turlicha boʻlib, asosan, jonli ogʻzaki ijro orqali, yaʼni soʻz vositasida hikoya qilib berilgan. Mifologik tasavvurlar tizimi ibtidoiy udum va marosimlarning magʻzini tashkil etuvchi ramziy xattiharakatlardan iborat ritual oʻyinlar sifatida ham namoyish qilingan. Qad. tasavvurlar asosida yaratilgan osori atiqalar hamda xalq hunarmandchiligi buyumlaridagi ramziy chizgilarda ham mifik syujetlar aks ettirilgan.

67.