Жабборов, Рустам 100 жумбоқли ҳикоя / Рустам Жабборов. Тошкент: Янги

НОШУД ОТБОҚАРНИНГ ХАТОСИ
Қадимги Ажам ҳукмронларидан бири Анушер-
вон ўзининг одиллиги ва раиятпарварлиги билан ном 
чиқарганди. Анушервоннинг бир учқур оти бор эди. У 
ушбу отини жуда ҳам ёқтирар, овга ё сафарга чиққани-
да албатта уни миниб чиқар, отбоқарига унга алоҳида 
ғамхўрлик кўрсатишни топширганди.
Отбоқар ҳам бу от учун жавобгарликни чуқур ҳис 
этар, туну кун шу отга кўз-қулоқ эди. Бироқ, асраган кўз-
га чўп тушади, деб бежиз айтишмаган. Нимадир бўлдию, 
айнан шоҳнинг севимли оти касалланиб қолди. Отбоқар 
оёғини қўлга олиб, жониворнинг оёққа туриши учун қў-
лидан келганини қилди. Отнинг аҳволи ўнгланмагач, бу 
ҳақда шоҳга ҳам хабар қилди. Севимли арғумоғининг 
аҳволидан хабар топган шоҳ ўзини қўярга жой топа
олмади:

---

103
«
100 жумбоқли ҳикоя
»
– Қулоқ сол, – деди у отбоқарини ёнига чақириб. – 
Шу от учун сен жавобгарсан. Унга қарашинг учун сенга 
катта маош тўлаб келдим. Бордию, отимга бир гап бўлса, 
дорга осиласан. 
Шоҳ амри вожиб эканини отбоқар яхши биларди. Би-
роқ, шўрлик отбоқарнинг ҳамма ҳаракатлари зое кетди. 
Номаълум хасталикка йўлиққан тулпор типирчилаб-ти-
пирчилаб жон берди. Отбоқар унинг тепасида кўз ёш 
тўкканча қолаверди 
Отнинг ўлимидан хабар топган Анушервоннинг тепа 
сочи тикка бўлди. Дарҳол сарой аъёнларини тўплади. 
Отнинг ўлимида айбдор деб топилган отбоқарни ҳам 
оёғини ерга теккизмай шоҳнинг ҳузурига олиб келишди. 
Жонидан бошқа нарса кўзига кўринмаган отбоқарнинг 
рангида қон қолмаганди. Кела солиб, ўзини шоҳнинг 
оёқлари остига ташлади:
– Олампаноҳ, бир қошиқ қонимдан кечинг! Ҳамма 
айбимга иқрорман. Фақат ёш болаларимга раҳм қилинг. 
Мени ўлдирсангиз, уларнинг ҳоли не кечади. 
Анушервон ҳар қанча одил бўлмасин, айни чоғда у 
ғазабини бошқара оладиган ҳолатда эмасди. Чунки, у ўз 
отини жонидан ортиқ кўрарди-да! Қолаверса, у «отимга 
бир гап бўлса, сени ўлдираман» деб кўпчиликнинг олди-
да сўз берган. Лафзидан қайтиш шоҳга ярашмайди. Шу 
боис, сарой аъёнлари Анушервондан шўрлик отбоқарга 
шафқат қилишни сўрашга журъат этолмай туришарди. 
Шоҳнинг доноликда тенгсиз Бузургмеҳр исмли вази-
ри бор эди. Шоҳ ҳеч кимга қулоқ солмаган тақдирда ҳам 
унинг маслаҳатларига амал қиларди. Аммо у ҳам айни 
пайт да отбоқарни афв эттириш ваколатига эга эмасди. 
Ахир шоҳнинг амри – вожиб! Унга қарши бориш ҳам 
осийлик!
Бузургмеҳр хийла ўйга толди. Ниҳоят, соқолини ту-
тамлаб, сўз бошлади.
– Олампаноҳ, бу ярамас отбоқар сизнинг жаҳонда 
тенгсиз тулпорингизнинг ўлимига сабаб бўлгани учун 

---

Рустам Жабборов
104
қатл этилиши лозим ва лобуддур. Ўлим унинг учун ғоят 
ҳақли жазо. Аммо у бундан минг карра оғирроқ бўлган 
яна бир жиноятга қўл урмоқдаки, унга қандай жазо бе-
риш кераклигини ўйлаб ўйимга етолмаяпман.
Сарой аҳли сергак тортди. Қизиқ! Бу шўрлик отбоқар 
яна қандай ноўрин ишга қўл урдийкин?
Бузургмеҳр отбоқарга юклаган айбни эшитиб, Ану-
шервон ҳам бир зумга ўйга толди. Кутилмаганда у ўз аҳ-
дидан қайтди ва отбоқарни озод қилиб юборди. 
Ўйлаб кўринг-чи, вазир маҳкумга юклаган қандай айб 
уни жазодан озод этган бўлиши мумкин?
Эллик олтинчи ҳикоя