Жаббаров, Юсупов


a) Qattiq jismlarning issiqlikdan kengayishi



Download 4,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet84/87
Sana14.08.2021
Hajmi4,09 Mb.
#147103
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   87
Bog'liq
mexanika va molekulyar fizika

 
a) Qattiq jismlarning issiqlikdan kengayishi 
 
         Qattiq  jismlarning  harorati  ko’tarilishi  bilan  uni  tashkil  etgan  zarrachalarning 
issiqlik  harakati kuchayadi va ular orasidagi o’rtacha masofa oshadi. Shuning uchun 
qattiq  jism  qizdirilganda  u  kengayadi.  Qattiq  jismning  kristall  fazoviy  panjarasini 
hosil qiluvchi har bir zarracha o’z muvozanat holati atrofida tebranma harakat qiladi. 
          Qattiq jismning 0
0
C dagi uzunligini 
0
l
 desak, uni 
t

 haroratga qizdirish vaqtida 
0
l

  uzayisha
ga  ega  bo’lamiz: 
t
l
l



0
0

,  bu  yerda  α-qattiq  jismning  issiqlikdan 
kegayishi koeffitsiyenti. t-haroratdagi uzunlik  
 
                         
                                    (321) 
 
ga  teng  bo’ladi,  ya’ni  qattiq  jismning  uzunligi  haroratga  chiziqli  ravishda  oshadi. 
Qattiq jismlarning chiziqli kengayish koeffitsiyenti juda kichik va 10
-5
-10
-6
K
1
 
kattalik 
oralig’ida o’zgaradi. 
          Qattiq  jismlarning  chiziqli  kengayishi  ularning  hajmiy  kengayishiga  olib 
keladi. Jism qirrasining uzunligini 
0
l
 ga teng kub deb tasavvur qilsak uning dastlabki 
hajmi 
0
l
3
 ni v
0
 bilan belgilaymiz. U holda t haroratdagi hajmi   
V  =  l
o
3
  (l+

t)
3
  =  V
o
  (l+

t)
3
    ni  kub  darajaga  ko’tarib  α
2
  va  α
3
  kattalik  qatnashgan 
hadlarni tashlab yuborsak,  V=V
0
(1+3αt) ni olamiz. 3α ni β bilan belgilasak 
 
                             
                                              (322) 







 
suyuqlik 
suyuqlik 
erish 
kristallanish
  suyuqlik 
 
krsitall 
amorf
 
krsitall 
(J) 


145 
 
 
ga  ega  bo’lamiz.  Bu  yerda  β  qattiq  jismning  issiqlikdan  hajmiy  kengayish 
koeffitsiyenti deyiladi. 
 

Download 4,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   87




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish