J. Ya. Jo’rayev, I. Maqsudov

Sut hosil bo’lishi va sut berish refleksi. 
 
Sut  hayvonlarning  alohida  organi-sut  bezlarida  hosil  bo’ladi. 
Hayvonlarda sut bezlari, sut yo’llari va sut sisternasi yelinni hosil qiladi. 
Sut  yelinning  bez  hujayralarida  qondagi  oziq  moddalardan  hosil 
bo’ladi.  Sut  alveola  va  mayda  sut  yo’llarining  devorlarida  joylashgan 
bez  epiteliy  xo’jayralari  tomonidan  ishlab  chiqariladi.  Epiteliy 
xo’jayralari  muayyan  moddalarni    qondan  olib,  o’zidagi  modda 
almashinuv  tufayli  sutning  barcha  tarkibiy  qismlarini  sintezlab,  alveola 
bushligiga ajratadi. 
Sut  berish.  Sut  to’xtovsiz  ravishda  hosil  bo’lib  tursa  ham  faqat 
vaqti-vaqti  bilan  yelindan  tashqariga  chiqadi.  Sutni  tashqariga 
chiqarilishiga  sut  berish  deyiladi.  Sut  berish  ikki  fazadan  iborat  1-chi 
faza-nerv fazasi. Gipofiz bezidan prolaktin 2-chi faza oksitasin. 
Sutning  oziqlik  qiymati.  Sut  va  sut  mahsulotlari  tarkibida  inson 
iste’mol qiladigan yuqori sifatli oqsil, kalsiy, A vitamini va V vitamini 
kompleksiga  mansub  bo’lgan  boshqa  moddalar  ko’pdir.  Sigir  suti 
tarkibida  100  dan  ortiq  turli  xil  moddalar  bor,  shu  jumladan  20  yog’ 
kislota,  25  xil  aminokislota,  30  xil  mineral  modda,  23  xil  vitamin, 

---

shuningdek  4  xil  sut  shakari  bor.  Bulardan  tashqari,  sutda  pigmentlar, 
fermentlar, limon kislota va boshqa moddalar ham uchraydi. 
Sut  tarkibidagi  oqsilda  odam  organizmining  normal  rivojlanishi 
uchun zarur bo’lgan aminokislotalarning barcha turlari mavjuddir va shu 
bilan  birga,  bu  oqsil  boshqa  moddalarda  uchraydigan  oqsillardan  farq 
qiladi.  Sut  yosh  bolalar,  qariyalar,  bemorlar  va  umuman  insoniyat 
hayotida sutni o’rnini bosadigan bironta mahsulot yo’q.