J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonoy

TMKlar faoliyatining natijalari

	Qabul qiluvchi mam- Iakatlar uchun	Kapitalni xorijga chiqaruvchi mam- Iakatlar uchun	Butun jahon xo'jaligi uchun
ljobiy natijalar	qo'shimcha resurs- Iarni olish (kapital, yangi texnologiyalar, boshqaruv tajribalari, malakali mehnat); ishlab chiqarish va bandlik darajasining oshishi; raqobatning kuchayi- shi; davlat budjetiga qo'- shimcha daromadlar- ning tushishi.	iqtisodiy tartib- laming birxil- Iashuvi; boshqa mamlakat- Iar iqtisodiyotiga ta'sir etish daraja- sining ortishi; daromadlarning oshishi.	globallashuv- ning kuchayi- shi; jahon xo'- jaligida hamjihat- Iikning oshishi; ijtimoiy jahon xo'jaligining yaxshilanishi uchun sharoit- lar yaratish.

Jadvalning davomi

Salbiy natijalar

jahon xo'jaligida mam- lakatlar ixtisoslashuvini tanlashda tashqi nazorat- ning kuchayishi; milliy biznesning o'rnini boshqa turdagi sohalar egallashi; milliy iqtisodiyot beqa- rorligining o'sishi; soliqlardan qochish ho- latlarining kuchayishi; korporatsiyalar tomoni- dan mablag'larni asosiy mamlakatdagi ilmiy tadqiqotlarni rivojlanti- rishga yo'naltirilishi.

davlat nazorati rolining pasayi- shi; kapitalni inves- titsiyalar shaklida olib chiqilishi natijasida ish joylarining qisqa- rishi; soliqlardan tushadigan mablag'larning kamayishi.

xususiy manfaat- larga xizmat ko'rsatuvchi iqtisodiy tizim markazlar- ining paydo bo'lishi.

• 
  TMK tomonidan ichki narxlarning qo'llanilishi tufayli budjet daromadlarining qisqarishi;
  
• 
  milliy iqtisodiyotning birmuncha istiqbolli va rivojlangan tarmoqlarini TMKlar tomonidan egallanishi tufayli milliy kor­ xonalar faoliyatining sustlashuvi.
  

Shuningdek, qabul qiluvchi, kapitalni xorijga chiqaruvchi mamlakatlar hamda butun jahon iqtisodiyoti uchun TMKlar faoliyatining ayrim oqibatlarini quyidagi jadval ma'lumotlarida ko'rishimiz mumkin.
Korporatsiyalar uchun faoliyatning transmilliylashuvi iqti­ sodiy risklarni pasaytiradi, lekin qabul qiluvchi mamlakat­ lar uchun bu holat aksincha bo'ladi. Chunki transmilliy korporatsiyalar iqtisodiy qiyinchiliklarni boshdan kechirayot­ gan mamlakatlarni tark etgan holda o'z kapitalini mamlakat o'rtasida ko'chirishi mumkin. Tabiiy ravishda, bunday sharoit­ larda transmilliy korporatsiya kapitali chiqib ketgan mamlakat­ dagi holat yanada yomonlashishi, ishsizlik darajasining oshishi
va iqtisodiyot uchun boshqa salbiy holatlarni yuzaga keltirishi mumkin.
Raqobat kurashida o'z o'rnini saqlashi uchun har bir TMK doimiy ravishda nazoratidagi kapital hajmini va faoliyat ko'lamini oshirgan holda rivojlanib boradi hamda muayyan bosqichda uning faoliyati mamlakat iqtisodiyotiga salbiy ta'sir ko'rsata bosh­ laydi, chunki davlat manfaatlari bilan alohida tuzilmalarning manfaatlari doimo bir-biriga mos kelavermaydi. Yuzaga keluvchi muammolarni oldini olish uchun qanday sharoitlarda TMKlar­ ning mamlakat iqtisodiyotiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin­ ligini aniqlash hamda ulaming faoliyatini tartibga solish me­ xanizmlarini ishlab chiqish lozim.

4.