J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonov xalqaro moliya munosabatlari

da namoyon bo‘!ib, uîar aktivlar bilan barcha bitimlardan xorijiy
valutalarni s o f tushim ini ko‘rsatadi. Kreditlarni taqdim etish chet
el aktivlarini (aksiya, obligatsiya, ko‘chm as mulk va h.k.) sotib
254

---

olishga qilingan xarajat hisoblansa, kreditlarni olish aktivlarni so
tishdan kelgan tushum sifatida baholash m um kin.
U zoq muddatli kreditlar to ‘g ‘ridan to ‘g ‘ri yoki portlbl invcs
titsiyalar ko‘rinishida taqdim etiladi. Korxonaga t o ‘g ‘ridan to‘g'ri
investitsiya kiritish, korxona m ulkining asosiy qismiga egalikni
anglatadi va mazkur korxona faoliyati ustidan nazorat qilisli im -
konini beradi. Qolgan barcha uzoq muddatli investitsiya shakl-
larini portfei investitsiya deb hisoblash mumkin, Shuningdek,
portfei investitsiya asosan korxona mulkiga egalik qilisli imkonini
beruvchi qimmatli qog ‘ozlarining bir qism ini (odatda o ‘z m ul­
kining 10% gacha boMgan qismini) olish hisobiga shakllanadi.
Aktivlar bilan bog ‘liq barcha xalqaro bitimlar (Markaziy bank-
ka tegishli rasmiy Valuta zaxiralaridan tashqari) shartli ravishda
xalqaro kapital harakati hisobiga ajratiladi. Kapital harakati hiso-
bidagi ijobiy qoldiq mamlakatga kapitalni s o f kirib keiishi hisob-
lanadi, aksincha esa, kapitalning s o f chiqib ketishi vuzaga keladi.
Kapitalning so f chiqib ketishida kapital harakati hisobida defitsit
yuzaga keladi, ya’ni chet eldan aktivlarni sotib olishga ketgan
xarajatlarni shu kabi aktivlarni xorijga sotishdan olingan daro-
madlardan ortib ketganligini ko‘rsatadi.
Joriy operatsiyalar balansi moddalarini kapital va moliyaviy
vositalar bilan operatsiyalar hisobidagi uzoq va qisqa muddatli