J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonov xalqaro moliya munosabatlari


Yevrovalutadagi qimmatli qog‘ozlar bozori



Download 11,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet108/170
Sana28.04.2023
Hajmi11,55 Mb.
#932991
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   170
Bog'liq
Xalqaro Moliya munjsabatlari. Ataniyazov J.X

11.3. Yevrovalutadagi qimmatli qog‘ozlar bozori
Jah o n ssuda kapitallari bozori faoliyati qim m atli qog‘ozlar 
emissiyasi va oldi-sotdisi amalga oshiriladigan ja h o n fond bozori 
bilan uzviy bog‘liq holda rivojlanadi. Ushbu b og‘liqlik aktivlar 
sekyuritizatsiyasi (inglizcha securities — qim m atli qog‘ozlar), xu- 
susan b an k kreditlari bilan t a ’m in lang an q im m atli qog‘ozlarni 
chiqarish jarayoni bilan, hosila moliyaviy vositalar yangicha tur- 
larini amaliyotda ko‘payishi bilan kuchayib borm oqda. Aktivlar 
seyuritizatsiyasiga asoslangan q im m atli qog‘ozlar b an k d an qarz- 
d o rn in g kreditni so‘ndirish uchun to ‘lagan mablag'lari hisobidan 
qoplanadi.
Yevromoliyaviy bozorda nominali yevrovaluta, masalan AQSH 
dollari, yevro yoki Yaponiya ienasi b o ig a n q im m atli qog‘ozlar 
oldi-sotdi qilinadi.
Yevroqimmatli qog‘ozlar (euro-securities) bu erkin muom ala- 
d a b o ‘luvchi (transferable securities), sindikat anderrayterlar, yoki 
turli m am lakatlardan bo'lgan ikki ishtirokchi orqali joyiashtiri- 
ladigan, ularni bir yoki undan ortiq m am lakatlarga sotish re- 
jalashtirilgan, faqat moliya-kredit tashkilotlari orqali ega b o lis h
m u m k in bo‘lgan qim matli qog‘ozlar hisoblanadi.
Bugungi kunda ja h o n fond bozorida qim m atli qog'ozlarning 
yillik emissiyasi hajmi barcha m an balar hisobidan talabgorlarga 
berilgan xalqaro kreditlar va moliyaviy mablagMarning qariyb 
y arm in i tashkil etadi.
X alqaro qarz q im m atli qog‘ozlar xalqaro fond bozorida kapi- 
taln i jalb etishning va operatsiyalarning asosini tashkil etadi. 
U la rn in g tarkibida xalqaro obligatsiyalar va notalarni, turli 
kom paniyalar (korporativ), moliyaviy institutlar va davlatlarning
279


xalqaro qarz cjiinmatli qog‘ozlarini alohida ajratib ko‘rsatish 
inn m kin.
Xalqaro qar/. qiminatli qog‘ozlarini fond bozorlarida m uom a- 
lada b oluvchi asosiy ikki, ya’ni yevroobligatsiya va chet el obii- 
galsiyaiari shakllari mavjud.
N om inal qiymali obligatsiya joylashtiriladigan m am lakatning 
milliy pul birligida b o lg a n , ya’ni obligatsiya emitenti uchun x o ri­
jiy valutadagi va ushbu mamlakat fond birjasida kotirovka qilina- 
digan obligatsivalar -- chet el obligatsiyalari hisoblanadi. M asa­
lan, Fransiyaning Angliyada jovlashtirish uchun chiqarilgan qarz 
obligatsiyalari nominali funt sterlingda ifodalanadi, Angliya fond 
birjasidagi kotirovka natijalari asosida ingliz investorlari tom oni- 
dan sotib olinadi, Ya’ni chet el obligatsiyalari m a ’lum bir m a m - 
lakatga ushbu davlat qonun-qoidalari asosida joylashtiriladi. Chet 
el obligatsiyalari ham odatda, ja h o n n in g yirik moliyaviy markaz 
shaharlarida, masalan, Nyu-York, London, Yaponiya va boshqa 
shaharlarda joylashtiriladi. Chet el obligatsiyalaridan foydalanish 
amalivotga 500 yildan beri mavjud b o is a , yevroobligatsiyalar 
paydo b o lg a n ig a hozirda atigi 30 yil bo'Id 
1
.
Bugungi kunda chet el obligatsiyalari ni asosan rivojiangan 
m am lakatlar emissiya qilishmoqda. Ba’zi m am lakatlar tom oni- 
dan emissiya qilingan chet el obligatsiyalari o ‘ziga xos nom bilan 
ataladi. Masalan, Shveysariya obligatsiyalari — Chocolate Bonds, 
Yaponiya obligatsiyalari — Samourai Bonds, AQSH obligatsiyalari
— Jankee Bonds, Buyuk Britaniya obligatsiyalari — Bulldog va 
h.k. Jahon fond bozorining ushbu segmenti yevroobligatsiyalarni 
ko‘payishi hisobiga qisqarib bormoqda.
Yevroobligatsiya — xorijiy investorlar orasida xalqaro sindikat 
anderrayterlari orqali joylashtiriladigan, emitent va xorijiy inves­
torlar uchun chet el valutasida chiqarilgan qarz munosabatli qim- 
matli qog‘oz hisoblanadi. Yevroobligatsiyalar joylashtirilayotgan- 
da ja h o n n in g hech qaysi bir mam lakatida ro‘yxatga olinmaydi. 
Yevroobligatsiyalar asosan b ank konsorsiumlari, sindikatlari va 
xalqaro tashkilotlari to m o n idan emissiya qilinadi.
280


Yevroobligatsiyalarning tu ri sifatida 
«dragon» 
(m gli/cha 
«dragon bonds» atam asid an olingan) obligatsivalarini qavd clish 
m u m k in . Ular yevrodollar obligatsiyalar boMib, osiyo bo/.orida 
joylashtirilgan (birinchi navbatda Yaponiyada) va m a ’lum bir 
osiyo birjasida (odatda, G o ngkong yoki Singapur birjalarida) 1 is- 
tingga ega bo‘lgan q im m atli q og‘oz hisoblanadi.
Yevroobligatsiyalar va d ie t 
el 
obligatsiyalari 
o ‘rtasidagi 
o ‘xshashlik ularni m a m lak a tla r o ‘rtasida kapitalni qayta taqsim- 
lash vosilasi boMib hisoblanishida, shuningdek, ularni emitent 
m am lakatlar milliy valutasidan farqli boshqa valutada emissiya 
qilinishida namoyon boMadi.
Yevroobligatsiyalar va chet el obligatsiyalari o ‘rtasidagi farq 
esa quyidagilardan iborat:
Birinchidan, yevroobligatsiyalar erkin konvertatsiya qilinadi- 
gan valutada emissiya qilinadi. Chet el obiigatsiyasi esa lining 
em itenti uchun ixtiyoriy xorijiy valutada emissiya qilinadi, ya’ni 
bunday valutalar erkin konvertatsiya qilinadigan valuta b o im aslig i 
h a m m um kin.

Download 11,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   170




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish