J. S. Salimov, N. B. Pirmatov

Elektromagnit momentni elektromagnit quwat orqali aniqlash. Energetik diagrammadan (11.5-rasm) aniqlangan elektromagnit (P ) va mexanik quwat (P_mex)larni elektromagnit moment orqali ifodalaymiz:
Peni^M^P^MtO, (12.2)
bu yerda: CO, =(2ir-n,/60)-(p/p) = (2n/p) (p n,/60) = 2n f/p va co =
=27i n/ 60 tegishlicha statordagi aylanma magnit maydonning va rotorning burchak tezliklari.

2. 
   ga asosan elektromagnit moment quyidagiga teng bo‘ladi: M=P_em/co,. (12.3)
   

Demak, asinxron motorning elektromagnit momenti, uning elektromagnit quwatiga mutanosib bo‘lar ekan.
Energetik diagrammadan foydalanib rotor chulg‘amidagi isroflarni aniqlashning quyidagi ifodalarini yozish mumkin:


(12.4)
(12.5)
P = P - P
e2 em mex


yoki
P_e2 = Mo\ - Mco = M(a>_t - co).

5. 
   fomulaning o‘ng tomonini (co, / Q),) nisbatga ko‘paytirib quyidagini olamiz:
   

P'_e2 - M(o_x ■ s. (12.6)

5. 
   formuladan quyidagiga ega bo‘lamiz:
   

M= P_e2/(&!*) = m, (I'₂)²-r'₂ / (co,s), (12.7)
ya’ni asinxron motorning elektromagnit momenti rotor chulg‘amida elektr isroflari quwatiga mutanosib bo‘lar ekan.
Agar G-simon almashtirish sxemasidan foydalanib (11.29) bo‘yicha aniqlangan rotor toki l'₂ning qiymatini (12.7) ga qo‘yib, (a^ln-^/p) ni ham hisobga olgan holda asinxron mashinaning elektromagnit momentini aniqlash formulasining umumiy ko‘rinishiga ega bo'lamiz:
M = (m, p L'f r₂) /{(2ji-f,-s)-[(r,+ r₂' /s)² + (x,+ x₂)²]}. (12.8)

8. 
   formuladan quwati P>10 kW bo‘lgan asinxron motorlar uchun moment M ni hisoblashda almashtirish sxemadagi kompleks son c,»l deb qabul qilingan. Elektromagnit momentni hisoblashda ko‘proq aniqlik talab qilinganda kompleks son c, hisobga olingan (12.8) ifoda quyidagicha yoziladi:
   

M = (m,p U? r₂ ) /{(^ji-f^sMO^+Cjrj/s)² + (x^+c,x₂)²]}, (12.8,a) bu yerda c, « 1,02 h- 1,05 — quwati P < 10 kW bo‘lgan asinxron motor uchun.

8. 
   va (12.8,a) larda sirpanish s dan boshqa hamma kattaliklar o‘zgarmas hisoblanib, u valdagi mexanik yukka mutanosib ravishda o‘zgaradi.
   

2. 
   Asinxron mashinaning mexanik xarakteristikalari va asinxron motorning turg‘un ishlash shartlari
   

Ko‘rilayotgan asinxron mashinani ideal mashina deb hisoblab, undagi mexanik isroflar (qiymati kichikligidan) e'tiborga olinmasa, elektromagnit moment M valdagi moment M^ ga teng deb hisoblagan holda, quyidagi tahlillarda “elektromagnit moment M” tushunchasi o‘rniga asosan “aylantiruvchi moment M” tushunchasi ishlatiladi.
Stator chulg‘amiga beriladigan kuchlanish U,= U_1N bo‘lgandagi M =f{ri) yoki M =/(s) ko‘rinishdagi bog‘lanishga asinxron motoming mexanik xarakteristikasi (12.2,a-rasm) deyiladi.
Aylantiruvchi momentning sirpanishga bog'liqligi (yoki mexanik xarakteristika) — M =f (s). Mexanik xarakteristikani qurish uchun
M = (m,p L/,² r₂) /{(2jr f_I-s)-[(r_i+r₂/s)² + (x,+ jc₂)²]}
formuladan foydalanish mumkin.
Sirpanish s ga qiymatlar berib, parametrlari ma’lum bo‘lgan asinxron motor uchun izlangan mexanik xarakteristikani qurish mumkin (12.2,o- rasm).
Maksimal momentga to‘g‘ri keladigan sirpanishni kritik sirpanish s_kr deyiladi. Uning qiymatini aniqlash uchun (parametrlari o‘zgarmas deb hisoblagan holda) momentdan sirpanish bo‘yicha birinchi hosila olib, uni nolga tenglaymiz (ya’ni dM / ds = 0), bunda umumiy hol uchun quyidagi natijaga ega bo‘lamiz:
\r = ± ^Ci^r2 ¹ VV + (^Xl + f ■ (12.9)
Agarda c, «1 va qiymati ancha kichikligidan r, «0 deb olinsa, u holda kritik sirpanish s_kr ni aniqlash formulasi quyidagi ko‘rinishga ega boMadi:
s_Kr = ± ra / (x, + jc₂ ) = ± r'₂/ x_qt, (12.9,a)
Maksimal (kritik) moment M_max ning qiymatini aniqlash uchun

8. 
   dan s_kr ning qiymatini (12.8,a) ga qo‘yib hisoblanadi: