J. S. Salimov, N. B. Pirmatov

P_x = m_x ■ /, -U_x -cos^, (11.30)
aktiv quwatni oladi. Bu quwatning bir qismi stator chulg‘amidagi elektr isroflari P'_eX ni
P'_el = m_x ■ I[r_x . (11.31)
va stator po‘lat o‘zagidagi magnit isroflari P'_mX ni qoplashga sarf bo‘ladi:
Aylanma magnit maydon vositasida rotorga elektromagnit quvvat P_cm uzatiladi:








11.5 -rasm. Asinxron
motoming energetik
diagrammasi.

tCentr
mtx/i&a

% >♦/
p m nie.\ qo sh

stator :3~r: Hater
f,
(0,

■&

/sA

ytexdfiizjpi
p~=p_i-p^,«-K 1- (^u-³²)
Elektromagnit quwatning bir qismi rotor zanjiridagi elektr isrofi (P.,)ni qoplash uchun sarflanadi:
P’₂=m₂-I²₂r₂=m_r(r₂)²t. (11.33)
Elektromagnit quwat P_em ning qolgan qismi esa to‘la mexanik quwat P_2(ma) ga aylanadi:
P^=Pe_m-K 2- (H-34)
Motor ishlaganda podshipniklarning ishqalanishi va aylanuvchi qismlarining havoda ishqalanishi oqibatida ham quwat isrofi boladi.
Bundan tashqari tarqoq magnit oqimlari, stator va rotor po‘lat o‘zagi tishlarida hamda yaxlit po‘lat qismlarida magnit maydonning o‘zgarib turishi natijasida ham qo‘shimcha quwat isroflari bo'ladi.
Asinxron motorning to‘la mexanik quwati P₂ mexanik isrof P'_mex va qo‘shimcha P^._sh isroflarni ayirib, motor orqali ishchi mexanizmga uzatilayotgan foydali quwat P₂ aniqlanadi.
p_!=p.„-<"-35>
Nazorat savollari:
/. Asinxron motoming ishlash prinsipini so ‘zlab bering.

2. 
   Asinxron mashinaning qanday ish rejimlarini bilasiz?
   
3. 
   Asinxron motoming T va G-simon almashtirish sxemalarini tahlil qiling.
   

11. 
    BOB. ASINXRON MASHINANING
    ELEKTROMAGNIT MOMENTI VA MEXANIK
    XARAKTERISTIKALARI
    
    1. 
       Asinxron mashinaning elektromagnit momenti
       

Elektromagnit momentni ikki xil yo‘I bilan, ya’ni: a) elektromagnit kuchlar va b) elektromagnit quwat orqali aniqlash mumkin. Quyida shularni alohida ko‘rib chiqamiz.
Elektromagnit momentni elektromagnit kuchlar orqali aniqlash. Asinxron mashinaning elektromagnit momenti rotor chulg‘ami o‘tkazgichlaridan o‘tadigan tok aktiv tashkil etuvchisi (l₂ cosyy₂) ning stator chulg‘ami hosil qilgan aylanma maydon, ya’ni magnit oqim F_max bilan ta'sirlashib Amper qonuniga asosan elektromagnit kuch F_cm = Bd_d li vujudga keladi (12.1-rasm). Bu kuch hosil qilgan elektromagnit moment quyidagicha aniqlanadi:
^{M =C}M » (^,21)
bunda: C_M = p m₂ k_ch2 / J2 — o‘zgarmas kattalik; O_max — magnit oqimning maksimal qiymati.

1. 
   rasm. Mashina havo oralig'ining magnit induksiyasi (BJ rotor chulg‘ami toki (i) va asinxron mashina chulg'amlari 0 ‘tkazgichlariga ta ’sir qiladigan elektromagnit kuch (F_cJ laming taqsimlanish egri chiziqlari.
   

(12.1) formula faqatgina asinxron mashinalar uchungina to‘g‘ri bo‘lib qolmay, balki elektr mashinalarining barcha turlari uchun ham to‘g‘ridir. Bu formula moment qiymatining motorda sodir boMadigan fizik hodisalar orasidagi bog'lanishni o‘rnatadi. Undan motorning har xil rejimlardagi ish jarayonini sifat jihatdan tahlil qilishda foydalanish qulay hisoblanadi. Lekin bu formulaga kirgan (O_max, I₂ va cosy₂) kattaliklar to‘g‘ridan to‘g‘ri tarmoq kuchlanishi va mashinaning ish
rejimi bilan bogManmagan, ularni tajribada aniqlash esa ancha murakkabdir. Shu sababli quyida elektromagnit (aylantiruvchi) momentning qiymatini eng oddiy aniqlash, unga mashinaning har xil parametrlari va ekspluatatsion rejimlarining ta'sirini hisobga olish imkonini beradigan boshqa formulasi keltirib chiqarilgan.