J. S. Salimov, N. B. Pirmatov

Transformatsiyalash koeffitsientlari har xil bo'lgan transformatorlarning parallel ishlashi. Parallel ishlayotgan I ransformatorlar ikkilamchi chulg‘amlaridagi EYK lar (E_2I, E_2II) qarama-qarshi ulangan bo'lgani uchun vektor diagrammada ulaming vektorlari o‘zaro teskari yo'naltirib chiziladi (6.6,«-rasm). Agar I ransformatorlarning birlamchi chulg‘am EYK lari shartga ko‘ra teng bo‘lsa, unda transformatsiyalash koeffitsientlari k_a< k_;n bo‘lganda ikkilamchi chulg‘am EYK lari E_2I> E_2I1 boiadi va qarama-qarshi yo'nalgan bu EYK larning vektor yigindisi tufayli natijaviy EYK AE=E_2I+E_2II hosil boiib, u transformatorlar chulg‘amlari orasida lcnglashtiruvchi tok I ni vujudga keltiradi:
iE / (Z., +Z.„), (6.7)
bu yerda Z^— toia qisqa tutashuv qarshiligi; “I” indeks birinchi liansformatorga, indeks “II” esa ikkinchi transformatorga tegishli. Odatda katta quwatli transformatorlarda (x_qtI + x_qtII) > (r_qtI+r _n) boiganligidan r_q(J va r_q(fJ qarshiliklarini e'tiborga olmasa ham boiadi. Bu holda tenglashtiruvchi tok I_(cng EYK AE dan chorak davr (90°) ga orqada qoladi. Bu tok qiymati katta boigan EYK E_2r ga nisbatan iiuluktiv boiib, qiymati kichik boigan EYK E_2II ga nisbatan esa sigimiydir (6.6,a-rasm).
Yuklama ulanganda I_ten tok yuklama toki ga geometrik qo‘shiladi. Ikkilamchi chulg‘am EYK fe_{2 f} uning kuchlanishi U_{2 f} dan katta (E_{2 f}>U_2f) bo'lgan 1 -transformator (T₍) toki quyidagiga teng: i_2J= I_jiif + I_teng.
Agar tekshirilayotgan paytda 1-transformatorda I_teng tok chulg‘am boshidan uning oxiriga o‘tayotgan boisa, 2-transformatorda esa u ehulg'am oxiridan uning boshiga o‘tadi va, shu sababli 2-transformator (T_u) ning toki quyidagi tenglama bilan aniqlanadi, ya’ni I_2II = I_yulI +

50. 
    _MW (6.6,//-rasm).
    

I_lcng tokning ta’siri tufayli transformatorlarda toklar tengsizligi (I₂i > I_2[[) hosil bo‘ladi. Bunday sharoitda 1-transformator T, o‘ta yuklanib, 2-transformator T_[( ning yuklamasi esa me’yoridan kam bo‘ladi.
Transformator (Tj) ikkilamchi chulg‘amida I_[eng toki vujudga keltirgan kuchlanish pasayishi (~jx_qt[[ • I_lc>ng) EYK E_21I ga qarama-qarshi yo‘nalgan, transformator (T_n) ikkilamchi chulg‘amida tenglashtiruvchi tok tufayli vujudga kelgan kuchlanish pasayishi vektori (—jx_qU[ • I_teng) esa EYK vektori E_21I bilan mos yo'nalgan. Natijada transformatorlaming ikkilamchi chulg‘amlarida E_2[> > U₂ > E₂₁₁ bo‘lgan holda umumiy kuchlanish U₂ barqaror bo‘ladi (6.6,i-rasmj.