J. S. Salimov, N. B. Pirmatov

p„, = n u_q,)- Ikki chulg‘amli kuch transformatorlarida, U_qt kichik
bo‘lganligidan qisqa tutashuvdagi magnit isroflari (P_m )U_JN dagi magnit
isroflarga nisbatan ancha kichik bo‘ladi. Bu holda magnitlovchi tok (I_ra«I₀) ni hamda magnit isroflari (P'_m) ni e'tiborga olmasa ham boTadi va birlamchi chulg‘amga berilgan quwat P ikkala chulg'am elektr isroflarini qoplashga sarflanadi (P » P'_e), deb hisoblanadi.





P' «P +
i|,.N el

^Pe2=^mI2l.N fi ^{+ m} d2.N)^2r2 =

^{m I2}_q,.N ^r_qt’

(4.20)
Chulg‘amlardan nominal tok I = I_1N o‘tgandagi qisqa tutashuv isroflari P'_qtNtransformatorning muhim parametrlaridan biri hisoblanadi va uni quyidagi formula orqali hisoblash mumkin:
Bu rejimdagi asosiy energiya isroflari tokning kvadrati (I²_qt) ga mutanosib ravishda o‘zgarganligi tufayli qisqa tutashuv quwati P ning o‘zgarishi parabola shakliga yaqin boTadi.
cos(p_qt = f (U_qt). Qisqa tutashuv tajribasida magnit zanjir to‘yinmaganligi tufayli kuchlanishning aktiv va reaktiv tashkil etuvchilari nisbati o‘zgarmas boTadi, ya’ni qisqa tutashuv kuchlanishlari to‘g‘ri burchakli uchburchak ABC ning katetlari bir xil nisbatda o‘zgarib qisqa tutashuv kuchlanishi U _t va toki 1₁ vektorlari orasidagi siljish burchak j o'zgarmas boTadi. !shu sababli quwat koeffitsienti cos(p_qt qisqa tutashuv rejimida o‘zgarmas (cos(p_qt =const) boTib, uni uch fazali transformatorlar uchun tajribadan olingan qisqa tutashuv
4.3-rasm. Quvvati S_N = 100 kV-A; U_]N/U_2N= 6,3/0,22 kV; chulg‘amlari Y/Y ulangan, uch fazali ikki chulg‘amli transformatoming qisqa tutashuv tajribasini sxemasi (a) va qisqa tutashuv xarakteristikalari (b); K.R — kuchlanishni rostlagich.
ma’lumotlaridan foydalanib quyidagicha aniqlanadi:
“S9_q,“P» /Qisqa tutashuv tajribasidan olingan ma’lumotlar bo'yicha transformator almashtirish sxemasining parametrlari: to‘la (Z_ql), aktiv (r_qt) va induktiv (x ) qarshiliklari quyidagicha aniqlanadi:
a) birlamchi chulg‘ami «Y»sxemasiga ulangan uch fazali transformator uchun:
z. =0» / (S1»), r. = p, /<3I^!„), x. = ,/zJ-rJ (4.22)

2. 
   birlamchi chulg‘ami « a »sxemasiga ulangan uch fazali transformator uchun: ,
   

Z,= 43 U, / 1» , r.=P, / I', , x, = jzl-rl . (4.23)
Odatda birlamchi va keltirilgan ikkilamchi chulg‘amlarning to‘la (Z,, Z'₂), aktiv (r,, r’₂) va induktiv (x_p x'₂) qarshiliklari taxminan quyidagiga teng:
•2 * ^Xqt /² .
dcb hisoblanadi.
Qisqa tutashuv kuchlanishi U_qt, uning aktiv (U ) va reaktiv (U ) tashkil etuvchilari nominal kuchlanishlarga nisbatan foizlarda quyidagicha aniqlanadi: