J kamolov, II. Ismoilov

F  = qE,  = o S —
= S
2 s s 0 
2
b
£0
Zaryadlangan 
A
 plastina bu kuch bilan zaryadlangan 
В
 plastinaga ta ’sir 
etadi.
Shu kabi 
В
 plastina ham  
A
 plastinaga xuddi shunday kuch bilan ta ’sir 
etadi.
Rasmdan ko£rinadiki,  plastinalar orasidagi to ‘la induksiya oqimi 
N=q
 
va  elektr  induksiya 
D  = cr
  b o ‘lganidan,  kuchni  to ‘liq  maydon  orqali 
ifodalash  mumkin:
D_
  _   c 
Eq
 
2 e e t
Yetarli darajada katta plastinalar uchun o ‘zaro ta ’sir kuchi plastinalar 
orasidagi  masofalarga b o g iiq  emasligidan, ya’ni  elektr maydon bir jinsli 
ekanligidan,  plastinalardan  birini  ikkinchisiga  nisbatan 
d
  masofaga 
vakuumda ko‘chirishda bajarilgan ish
A 
Eq 
qU
F ~
-------
<
y S  = - z -
 
(1.68)

---

yoki  (1.53)  tenglama  va  ga  asosan  bo iad i.  Bu  ish  miqdori  kondensator 
qoplamalari  orasidagi  elektr  maydonning  t o l a   energiyasini  ifodalaydi. 
Bundan ko‘rinadiki, kondensator qoplamalari orasidagi elektr maydonning 
energiyasi shu maydonning 
V —
iSV/hajmiga proporsional bo iad i. U vaqtda 
energiya quyidagicha ifodalanadi:
D 2
^   = —  
V
 
(1.70)
Z,fc0
B utenglam ani 
D  = s 0E
  boIgani uchun uni quyidagicha ham  yozsak 
b oiadi:
W  = ^ - V
 
(1.70a)
Bundan tashqari,  elektr maydon  energiyasining  (1.69)  ifodasini turli 
xil kondensatorlarga tatbiq qilinsa b o ia d i,  chunki unga faqat qoplamalar 
orasidagi potensiallar ayirmasi va zaryad  miqdori  kirgan  <
7
= C £ /b o
1
gan-
C U 2
ligidan  energiyani 
W   =
 —y —  deb  yozish  mumkin.
Yassi  kondensator uchun  С  = ——  edi,  shunga ko ‘ra vassi  konden-
d
Т 
КT
 
^  Q 
J  
jl
sator  energiyasi 
w   = —— U~
  b o ia d i.
2d
Bu esa teng va qarama-qarshi zaryad bilan elektrlangan va 
d
 masofaga 
uzoqlashtirilgan qoplamalar orasidagi elektr maydonning energiyasi b o iib  
hisoblanadi.
H am m a  nuqtalarida  potensiali  bir  xil  b o ig a n  
q
  zaryadli  olk azg ich  
energiyasi:

---

ni topamiz.  Qoplam alar orasidagi  potensiallar ayirmasi 
U,
  elektr sig‘imi 
S
 va  bitta  qoplamadagi  zaryad 
q
 b o ‘lsa,  uning  maydonidagi  energiyani 
(1,71)  b o ‘yicha  hisoblash  mumkin.
Elektr  energiyasini  (1.71)  dan  foydalanib,  kuchlanganlik 
YE
 orqali 
ham  ifodalash mumkin, kesim yuzi Sva uzunligi  /  b o lg an  kubik shakldagi
r' 
^ oS
maydonning 
SI
  hajmdagi energiyasini topishda 
U =  E l  v
а  С  = - у -   ni 
hisobga olib,  quyidagini olamiz:
W  = - C U 2  = ^ - S l  =  ^ - V
 
(1.72) 
2
 
2
 
2
 
'  
’
Energiyaning  hajmiga  nisbati,  ya’ni 
maydonning  hajm  birligidagi
 
energiya  miqdori  bilan  o ‘lchanadigan  kattalik  energiya  zichligi  deyiladi:
W_
 
V
zichligi
со
  -  —  .  Hajm birligidagi  energiya,  ya’ni  elektr  maydonining  energiya
s 0E 2
C0 =  ^ Y ~  
(L73)
bo‘ladi.  Energiya va energiya zichligini muhit uchun ifodalasak, (1.72) va 
(1.73)  formulalar moc  ravishda  quyidagi ko‘rinishga keladi:
w   = & h E _ s l  
(ХЛ2&)
va
££0E
2
 
ED
= 
(1.73a)