J kamolov, II. Ismoilov

19-  §.  Elektrostatik  asboblar
Elektrostatikasboblar  elektrostatikaprinsi plarigaasoslangan. 
Elektrostatik asboblar sifatida Kulonning buralma tarozisi, Tomsonning 
absolut elektrometri va kvadrant elektrometrlar haqida tushuncha beramiz.
1. 
Absolut  elektrometr. 
Absolut  elektrometming  sxemasi  48-  rasmda 
ko‘rsatilgan. U richagli tarozidan iborat boiib, pallalaridan biri doira shaklida
6 0

---

kondensatoming qoplamasi  Z? b o iib , saqlovchi  Khalqa bilan o ‘rab olingan 
b o ia d i.  Qoplam a 
A
 bilan  Khalqa orasida kichik bir oraliq qoladi,  Khalqa 
maydonning bir jinsli bo‘lishi uchun xizmat qiladi. Qoplama  Fyerga ulangan 
b o iib , 
A
  qoplama  esa  potensial  olchanadigan  jismga  ulangan  b o iad i. 
Qoplamalar  orasida  tortishish  kuchi 
F
  ni  tarozining  ikkinchi  pallasiga 
qo£yilgan toshning oglrligi 
R
 bilan aniqlaymiz.  Qoplamaning o ‘zaro ta ’sir
„  
W  
££„U2
  „
kuchi 
r
  = —  = ------—  iS  toshning  og£irligi  ham  
R
  b o lg a n i  uchun
d  
2 d
f
 _  
p
 ,  bundan:
2. 
Kvadrant  elektrometr.
  Ichi  kovak to ‘rtta  m etall 
S
x, 
S
2 , 
S
3, 
S 4
 
kvadrantlar  (49-rasm)  bir-biriga  kichik  oraliq  qolgan  holda  birkitilib, 
ularning ichiga ingichka simga biskvitsimon strelka osib qo£yilgan.  Strelkaning 
o £qi  o £rtada vertikal  ravishda  o £rnashgani  uchun  u gorizontal  tekislikda 
kvadrantlar kovagida aylana oladi.
Tajriba vaqtida  aw al  strelka biror potensialgacha  zaryadlanadi.  Ikki 
qaram a-qarshi  turgan  £,  va 
S
3
  kvadrantlar  bir  o ‘tkazgich  bilan  yerga 
ulanib, qolgan 
S 2
  va 
S 4
  kvadrantlar esa potensiallar ayirmasi o ‘lchanishi
lozim b o ig an  jismga ulanadi.  O lkazgichlar orasidagi srelkaning burilishi 
A
 kvars ipgayopishtirilgan  Foynayordami bilan  kuzatiladi.Bunday kvadrant 
elektrom etrlam ing o £lchash aniqligi 
10”4
  voltgacha yetadi.

---