J kamolov, II. Ismoilov

21-§.  Tokning  zichligi,  o ‘tkazuvchanlik
Elektr tokini miqdoriy tom ondan xarakterlash  uchun 
tok kuchi
 
degan 
kattalikdan  foydalaniladi.  Tok  kuchining  son  qiymatini  o £lchash  uchun 
o ‘tkazgichning ko‘ndalang kesim yuzi orqali vaqt birligi ichida o ‘tgan zaryad 
miqdori olingan. Agar 
At
 
vaqt  ichida o ‘tkazgichning ko‘ndalang kesim yuzi 
orqali 
Aq
 
zaryad o ‘tsa, ta ’rifimizga muvofiq shu paytdagi tok kuchi
b o ia d i.  Teng  vaqtlarda  o ‘tadigan  zaryad  m iqdorlari 
Aq
 
har  xil  b o ls a , 
(
2
.
1
) o ‘rnida tok kuchining o ‘rtacha qiymatini olamiz:
Aq
 
bir xil b o lsa ,  /=  const b o ia d i.  Bu holda tok kuchini (2.1)  ko‘rinishda 
ifodalash  mumkin.
Metall ichida elektron betartib harakat qilib, kristall tugunidagi atom 
bilan to ‘qnashguncha taxm inan kvadratik tezlik 
ga yaqin o ‘rtacha 
U
v  
%
tezlik  bilan  harakat  qilib,  o ‘rtacha  erkin  yugurish  y o li  A  ni  T  =  
3
и
vaqt ichida bosib o ‘tadi.
Agar metall  ichida bir jinsli kuchlanganligi 
£
  b o lg a n  elektr maydon 
hosil qilinsa,  elektron maydon ta ’sirida qo‘shimcha 
(5
  tezlikka ega b o iib , 
natijaviy 
с   =  й   +
 
6
  tezlik bilan harakat qiladi. Xaotik harakat qilayotgan 
elektron  goh  maydon  b o ‘ylab,  goh  maydonga  teskari  yo‘nalgan  tezlik 
bilan harakat qilayotgangi sababli,  vaqt  oraliglda u ning o ‘rtacha qiymati 
nolga  tengva  boiadi.  Elektr toki  tok kuchi va tok zichligi kabi tushunchalar 
bilan miqdoriy ham da zaryadlaming yo‘nalishi bilan xarakterlanadi.
K o‘ndalang kesim yuzi  S, uzunligi 
\5dt
  ga teng b o lg a n  silindrsimon 
o ‘tkazgich  b o lag in i  olib,  uning  ichida 
Ё
  elektr  maydon  hosil  qilaylik. 
M aydon  t a ’sirida  tartib li  harakat  qilayotgan 
S\5dt
  hajm   ichidagi 
elektronlarning hammasi 
d t
  vaqt  ichida maydon yo‘nalishida bir asosdan 
ikkinchi asosga ко‘chib ulguradi:
bu yerda  n-birlik hajmdagi elektronlarning konsentratsiyasi.  Yuqoridagi 
ifodadan tok kuchi va tok zichliklari quyidagiga teng b o iadi:
dq =  enSSdt
,
6  4

---

/   =