J kamolov, II. Ismoilov



Download 7,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/251
Sana15.01.2022
Hajmi7,98 Mb.
#366401
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   251
Bog'liq
Elektr va magnetizm kulon qonuni

13-§.  Elektrofor  mashina
Volta  mexanik  energiyani  elektr  energiyaga  aylantirish  uchun  ta ’sir 
usuli bilan elektrlash hodisasidan foydalangan.  Manfiy zaryadli dielektrik 
(shisha, ebonit....)  dan yasalgan A diskka ushlaydigan 
S
dastali dielektrdan 
iborat  Kmetall disk yaqin keltirilsa, darhol  uning manfiy zaryadlari dasta 
tom o n  chetlanib,  musbat  zaryadlari 
A
  dagi  manfiy  zaryadlar  bilan 
bog‘lanadi (37-a rasm).  Shunda barm oqni  metall  diskka tegizsak,  Kning 
tashqi  sirt dagi  manfiy  zaryad—lar  yerga  o ‘tib  (37-b  rasm)  faqat 
A
  ga 
b o g lang an   mus—bat  zaryadlar  qoladi  (37-v  rasm).
C)
v) 
-f  ч  _ _-а 
A)
a)
1 +
\TT -   —
b)
v)
g)
37-rasm. 
4  1


Shu  holda  (37-v  rasm) 
S
  dastani  ushlab, 
V
 diskni  uzoqlashtirsak, 
undagi musbat zaryadlar erkin holda ajralganicha qoladi (37-g rasm). T a’sir 
usuli  bilan  olingan  undagi  zaryadning  mavjudligini,  uni  elektroskop 
sharchasiga  tegizganimizda,  elektroskop  yaproqchalarining  og‘ishini 
kuzatib, tasdiqlaymiz. Ta’sir elektrostatik induksiya usuli bilan zaryad oluvchi 
bu asbob elektrofor deyiladi.  Shu usulda zaryad oluvchi mashinalardan biri 
Uimsherstning elektrofor
 yoki 
elektrostatik mashinasidir
 (38-a rasm).
Bu mashina sirti shellak laki bilan buyalgan plek—siglas, shisha, ebonit 
va boshqa izolatsiyalangan ikkita /v a  //diskdan iborat bo‘lib, ular gorieontal 
umumiy o ‘qda  o‘zaro  parallel  o'm atilgan  holda  qarama-qarshi  tom onga 
aylanadL  H ar bir diskning tashqi tomoni yuziga yupqa metall yaproqchalari 
(38-b  rasmda  ko‘rsatilgancha)  teng  masofada  yopishtiriladi.  Shu  disk 
qirralarining qarama-qarshisida ichki tomonlari arra tishli ikki uchli vilka — 
a
 va 
b
 metall steijenlar izolatsiyalangan holda asbob o ‘rtasidagi ustunchada 
o ‘matilib uning bu tishlik uchlari ikkita diskning tashqi tomonidan devoriga 
tegmagan  holda yaqin joylashgan: 
a
  vilkaning 
D
 dastasidagi 
a *
 nuqtadan 
silindrik 
Sa
 kondensatoming ichki qoplamasiga,  ikkinchidan u izolatsiya­
langan dastali, uchiga sharcha o ‘matilgan steijenga ulangan.


Elektrostatik  Uimsherst  mashinasini  ishlatish  uchun,  aw al,  tinch 
holatda  m etall  yaproqchalardan  birortasini  musbat  yoki  manfiy  zaryad 
bilan  elektrlash  kerak.  Misol  uchun  /d isk n in g   tashqi  yaproqchalaridagi
7-nomerligini musbat zaryadlasak,  u o ‘z ta ’siri bilan qarshisida turgan 
I I
 
diskdagi  2-nom erli  yaproqchani  manfiy  va  shu  disk  tubi  tom ondagi  3- 
nomerli  yaproqchani  musbat  zaryadlaydi,  bu  J-nom erli  musbat  zaryad 
o‘z ta ’siri bilan qarshisida turgan  /diskdagi 4-nomerli yaproqchani manfiy 
ishorali  zaryad bilan  zaryadlaydi.
Endi bu mashinada zaryad to ‘plash uchun hozircha faqat 
I I  m
 (rasmda 
ichkaridagi) soat strelkasi bo‘yicha aylantira boshlaylik.  Bunda uning hamma 
yaproqchalari  /diskning 
J-
 nomerli yaproqchasidagi musbat zaryad ta ’sirida 
manfiy zaryad  (elektronlar) bilan elektrlanib, vilka-steijen tishlari 
a
 gacha 
yetgach,  qisman  sakrab,  unga  uchib  o ‘tishi bilan  kondensatom ing  ichki 
qoplamasini manfiy zaryad bilan elektrlaydi.  Shu 
I I
 diskning ost tomonidagi 
musbat zaryadli 3-nomerli yaproqchalar o ‘z ta ’siri bilan qapshisida turgan 
/  diskdagi 

Download 7,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   251




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish