Ж арро ҳ ли к стоматологияси пропедевтикаси

Пастки ж ағдаги катта озик тиш ларини олиш . Биринчи ва 
иккинчи катта озик тиш лар одатда иккита 
олдинги-медиал ва 
оркадаги дистал илдизли бўлади. Иккала илдиз ясси икки ёнидан 
сикилгандек ш аклда бўлади. О лдинги илдиз узунрок калинрок, учи 
оркага караб кайилган ш аклда. Дистал илдиз кўпинча тўғри 
бўлади. А йрим ҳолатларда икки илдиз учи бир бирига якин келади 
ва ораларида калин суяк катлами бўлади. Тиш катакчалари девори 
калин ва қаттик суякдан тузилган. Биринчи катта озик тиш нинг 
лунж ва тил томон суяк калинлигида ф арк йўк. аммо иккинчи тиш 
атрофида лунж томондан пастки ж агнинг чакка кирраси ҳисобига 
суяк анча калинлаш ади. Бемор ва ж аррохнинг жойлаш иш холати 
кичик озик тиш ни олиш да ёзилганидек. (Расм - 45)
69

---

Катта озик тиш ларини олиш учун кирраси бўйича ёки 
текислиги бўйича эгилган тум ш уклари исканжали, туташ майдиган 
омбурлар иш латилади. О мбурни тиш устидан солиб, чуқур 
киритилади ш унда учбурчак ш аклдаги исканжалар албатта икки 
илдиз орасига ўрнатилиш и шарт, акс ҳолда тиш бўйин қисмидан 
синади. Омбур етарли дараж ада чукур киритилиб сиқилади, 
биринчи озик тиш ни олаётганда тебранм а ҳаракат лунж, кейин тил 
том онга қилинади, иккинчи озик тиш ни олаётганда тебранма 
ҳаракат аввал тил кейин лунж том онга бажарилади.
П астки ж ағнииг биринчи ва иккинчи озик тиш ларини олиш .
П астки ж агнинг чап том онидаги тиш ларини олаётганда ш и­
фокор беморнинг олдида ёрдамчи эса чап томонида туради. Бемор 
боши ўнг томонга қаратилади. У нг кўл билан омбурни олинаётган 
тиш га солиб, чап кўл бармоклари билан ю мш оқ тўқималарни ёнга 
суради ва бир вақтда пастки 
жагни маҳкам ушлаб туради. 
(Расм - 46).
Пастки ж агнинг ўнг том онидаги озик тиш ларини олаётганда 
ш ифокор беморнинг оркасида, ўнг том онига туради. У нг қўлидаги 
омбурни олинаётган тиш га солади. Чап кўлини боши устидан
70

---

ўтказиб кўрсаткич ва бош бармоқлари билан альвеоляр ўсиқни 
уш лайди ва бир вақтда ю м ш оқ тўкималарни ёнга суради.
К атта озиқ тиш ни олиш босқичлари: омбурни солиб, тиш
қаттиқ сикилади, тиш лунж том онга силж итилади, кейин тил 
том онга силж итилади ва суғуриб олгунча ҳаракатлар қайтарилади.
П астки ж ағни учинчи озиқ тиш и текислиги бўйича эгилган 
омбур билан олинади. Бу омбур билан чап том ондаги тиш ни 
олаётганда ш иф окор бем орнинг орқасида ўнг том онида туриб, ўнг 
кўлдаги ом бурни тиш га солади. Чап кўлнинг бош бармогини 
ом бурни ўқига қўйиб пастга ботириб суяккача киритилади. Қолган 
бармоқлар билан пастки ж ағ суяги м аҳкам сиқилади. П астки 
ж ағнинг ўнг том ондаги тиш ни олиш учун ш иф окор бемор олдига 
туриб, ўнг қўлга омбурни уш лаб, ти ш га солади, чап қўлни бош 
бармоғи билан омбур ўқига босиб суякка қадалгунча ботиради. 
Ш ундан сўнг, омбур дастақларини м аҳкам сиқиб, тиш ўрнидан 
дастлаб лунж, кейин тил томонга, яна лунж ва тил том онга бир 
неча 
м аротаба 
силж итилади. 
Тиш
илдизлари 
ўрнидан 
силж иганидан сўнг сугуриб олинади.