Ж арро ҳ ли к стоматологияси пропедевтикаси

Тиш олингандан сўнг яранинг битиш и.
I. Олинган тиш нинг ўрни одатда иккиламчи биттади. Тиш
олингандан сўнг катакчанинг қарама-қарш и томондаги милки 
яқинлаш иб бирикади. 3-4 кундан сўнг катакчада ивиган қондан 
грануляцион тўқим а ҳосил бўлиб 14-15 кунда етилган грануляцион 
тўқимага айланади ва суяклаш а бош лайди. Суякланиш ж араёни 1-4 
ой давом этади. Ш у жараён билан бир вақтда катакча қиррасидаги 
суяк қисми сурилиб кетади.
Тиш олинган вақтда катакча кон билан тўлмаган бўлса, гра- 
нуляцияли тўқима суякнинг ўзидан ҳосил бўлади ва тубидан 
ю қорига қараб тўлиб чиқади. Аста секин милк яқинлаш иб катакча- 
даги грануляцияли тўқим а остеоид тўқим ага ўтади ва суяклаш ади. 
Тиш олиш ж араёнида атроф даги тўқим аларга катта ш икает етка- 
зилган бўлса, битиш жараёни анча узаяди.
Тиш олаётганда рўй бериш и мумкин бўлган 
маҳаллий асоратлар
Тиш олиш операцияси давом ида бир қанча умумий маҳаллий 
асоратлар келиб чиқиш и мумкин.
У мумий асоратлар бехуш лик, ўткир кон томир етиш мовчи- 
лиги; айрим ҳолларда — ш оқ ҳам бўлиш и мумкин. Бу ҳолатларга 
туш иш нинг асосий сабаби ж аррохлик хонасидаги мухит, опера- 
циядан олдин бем орнинг ҳаяж онланиш и ва қўркиш и натижасидаги 
руҳий зўрикиш бўлиш и мумкин: айрим ҳолларда етарли дараж ада 
бўлмаган огриксизлантириш . Ҳ аммаси биргаликда нейрорефлектор 
равиш да гемодикам ика ва м икроциркуляциянинг бузилиш ига олиб 
келади. Бу ҳолатларда ю қорида келтирилган тезкор реанимация 
тадбирлари ўтказилади.
М аҳаллий асоратлар
Тиш нинг тож кисми ёки илдизи синиш и энг кўп учрайдиган 
асорат. Сабаблари: 1)кариес натиж асида тиш катта кисмининг 
емирилиш и 
ва 
ўтказилган 
даволардан 
сўнг 
мўрт 
бўлиш и
2.И нгичка, узун, ҳар тараф га қийш айган илдизлар З.Илдиз атрофи 
суяк тўқим асининг (тиш катакчаси деворларининг, илдизлар 
оралигидаги тўсиқнинг) калинлиги. 4 .Тиш олиш техникаси тўгри 
баж арилмаслиги, 
( омбурнинг иш чи кисм и ўки илдиз ўки билан
81

---

мос туш маслиги, омбур ва элеватор тўғри танланмаганлиги, 
керагидан қаттиқ қисиб олиниш и ва бош қалар) сабаб бўлади.
Синган тиш илдизи (айниқса ўткир яллиғланиш га сабаб 
бўлаётган бўлса) ш у куниёқ албатта олиб таш ланиш и шарт. 
Қолдирилган илдиз эртами, кечми яллиғланиш чақириш и мумкин. 
Ф ақат айрим 
ҳолларда операция 7-10 кунга кечиктирилиш и 
мумкин.
Илдизларни элеватор билан олаётганда таянч нуқтаси тўғри 
танланмаса, ёнидаги тиш чиқарилиб ю борилиш и мумкин. Тиш 
тўлиқ чиқиб кетса реплантация, нотўлиқ чиқса репозиция қилиниб, 
ж ойига қўйиб маҳкамланади.
Тиш олиш техникасининг кўпол бузилиш и натижасида милк 
ва жаг атрофидаги ю мш ок тўқималар шикастланиши мумкин. 
Сабаблари:
I .Тиш атрофидаги айлана боглам тўлиқ ажратилмаганлиги.
2 .0 ги з яхш и очилмаган ва яхш и ёритилмаган ҳолда тиш , ёки 
илдизни кўрмасдан, омбурнинг кисувчи қисмини тўқималарга 
чукур киритилиш и.
3.М илк 
суякдан 
кенг 
ажратилмасдан, 
омбур 
кисувчи 
қисмлари альвеоляр ўсиқ устидан чуқур киритилиши.
4.Лунж, танглай, тил ости, ва тил тўқималарига омбур ёки 
элеваторни сиргалиб кетиши натижасида санчилиши.
Бу асоратларнинг олдини олиш учун:
1) Тиш 
атрофидаги 
айлана 
боглам 
ва 
милкнинг 
тўлик 
ажратилганини текш ириб кўриш.
2) Оғиз очилиш ини маҳаллий оғриқсизлантириш (Берше Дубов 
усули билан) таъминлаш . Етарли ёруглик туш ириш , омбур 
ишчи кисмини тўғри ўрнатилганлигига, 
ю мш оқ тўқима 
кисилмаганлигига ишонч ҳосил қилиш.
3) Омбур билан илдиз олиш режалаш тирилганда, альвеоляр ўсиқ 
ва жағ танасидан милк ва суяк қобигини кенг ажратиш.
4) Тиш ёки илдизни олаётганда омбур ва элеваторни ўрнидан 
сирғалиб 
чиқмаслиги 
учун 
бармоқлар 
билан 
атрофдаги 
тўқималарни ҳимоялаш .
М илк ва ю мш оқ тўқималар зарарланган бўлса, қон тўхтатилади, 
қаттиқ эзилган тўқималар кесиб таш ланади, қолганлари сикиб 
яқинлаш тирилади ва чок қўйилади.
82

---